Սոս Սարգսյան. Հայկական հոգու ձայնը

Թատրոնի և կինոյի հայ անվանի դերասան, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ Սոս Արտաշեսի Սարգսյանը ծնվել է 1929 թվականի հոկտեմբերի 24-ին գեղատեսիլ Ստեփանավան քաղաքում՝ Հայաստանի Լոռու մարզի սրտում։

Վաղ տարիքից Սոսը հետաքրքրություն էր դրսևորում գրականության և դրամատիկական արվեստի նկատմամբ։ 1948 թվականին նա տեղափոխվել է Երևան, որտեղ սկսել է աշխատել Երևանի Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում։ Այս առաջին փորձը դարձել է նրա երկար ու բեղմնավոր ստեղծագործական ուղու մեկնարկային կետը։ 1954 թվականին ավարտել է Երևանի գեղարվեստաթատերական ինստիտուտը, որից հետո ընդունվել է Գ. Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնի թատերախումբ, որտեղ աշխատել է ավելի քան երեք տասնամյակ։

Սարգսյանը պարզապես դերասան չէր, այլ բեմի փիլիսոփա։ Նրա դերերը առանձնանում էին խորությամբ, հոգեբանությամբ և նուրբ էմոցիոնալ գունապնակով։ Նա խաղացել է բազմաթիվ ներկայացումներում:

Կինոյում նա նորամուտը նշել է 1959 թվականին և արագ դարձել խորհրդային էկրանի ամենաճանաչված դերասաններից մեկը։ «Մենք ենք, մեր սարերը», «Հին օրերի երգը», «Թատրոն» և բազմաթիվ այլ ֆիլմեր նրան համաժողովրդական սեր բերեցին։ Նրա էկրանային կերպարները՝ իմաստուն, հեգնական, մարդկային, դարձել են մի քանի սերունդների մշակութային կոդի մասը։

Սոս Սարգսյանը ոչ միայն դերասան էր, այլև մանկավարժ։ Նա դասավանդել է Երևանի թատերական ինստիտուտում՝ իր փորձն ու փիլիսոփայությունը փոխանցելով երիտասարդ արտիստներին։ 1991 թվականին նա հիմնադրել և ղեկավարել «Համազգային» թատրոնը, որը դարձել է հայկական բեմի նոր ստեղծագործական լաբորատորիա։

Նա ակտիվորեն մասնակցել է հասարակական կյանքին, եղել է Հայաստանի Գերագույն խորհրդի պատգամավոր, 1991 թվականին առաջադրվել է նախագահի պաշտոնում՝ միևնույն ժամանակ հավատարիմ մնալով իր հումանիստական իդեալներին։

Սոս Սարգսյանը կյանքից հեռացել է 2013 թվականի սեպտեմբերի 26-ին: Նա արժանացել է ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստի կոչման, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ պարգևների, այդ թվում՝ Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի։

Սոս Սարգսյան՝ պարզապես անուն չէ հայ արվեստի պատմության մեջ, այլ արժանապատվության, ինտելեկտի և հայկական մշակույթի հանդեպ սիրո խորհրդանիշ։ Նրա կյանքը նվիրվածության դաս է, իսկ նրա ստեղծագործությունը՝ անգնահատելի պարգև, որը շարունակում է ոգեշնչել։