Ղարաբաղյան հիմնախնդրի լուծման բոլոր տարբերակներից, որոնք առկա են 1994 թվականից ի վեր, Հայաստանի համար ամենաանբարենպաստն է իրագործվել․ Դմիտրի Տրենին

Տնտեսագիտության բարձրագույն դպրոցի պրոֆեսոր Դմիտրի Տրենինը Alpha News-ի ուղիղ եթերում ընդգծել է, որ Ղարաբաղի հարցի ռազմական լուծումը միանգամայն անսպասելի է ստացվել Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարության և բազմաթիվ ռուս դիտորդների տեսանկյունից։

«Նախ, Ռուսաստանի դիրքորոշումը փոխվել է, քանի որ իրավիճակը Հարավային Կովկասում փոխվել է։ Եթե Մոսկվայից նայեք Անդրկովկասում տիրող իրավիճակին, ապա Ղարաբաղի հարցի իրական ռազմական լուծումը Ռուսաստանի Դաշնության ղեկավարության և բազմաթիվ ռուս դիտորդների տեսանկյունից բավականին անսպասելի որոշում էր և չափազանց անբարենպաստ էր Հայաստանի համար։

Այսինքն՝ ղարաբաղյան խնդրի լուծման բոլոր տարբերակներից, որոնք մենք ունեինք 1994 թվականից ի վեր, կյանքի կոչվեց Հայաստանի համար ամենաանբարենպաստ տարբերակը։ Սա, իհարկե, շատերին տարակուսեց, շատերին էլ լարեց։ Եվ, իհարկե, Ռուսաստանի դիրքորոշումն այս հարցում չի կարող մնալ նույնը, ինչ եղել է, ասենք, մինչև 2020 թվականը կամ նույնիսկ մինչև այս տարվա սեպտեմբեր։

Երկրորդ, դրանք կտրուկ փոփոխություններ են, թեև սա շարունակվում է մի քանի տարի, կտրուկ փոփոխություններ Հայաստանի ղեկավարության տրամադրություններում, Հայաստանի ղեկավարության հռետորաբանության մեջ, հայ բնակչության մի զգալի մասի տրամադրություններում Ռուսաստանի նկատմամբ։ Սա մեզ ստիպում է նաև հարմարեցնել Ռուսաստանի դիրքորոշումը Հայաստանի նկատմամբ։ Այսպիսով, ահա երկու գործոն. առաջին գործոնը փաստացի 100%-ով հօգուտ Ադրբեջանի Ղարաբաղի հարցի ուժային լուծումն է։ Եվ երկրորդը՝ Ռուսաստանի նկատմամբ Հայաստանի քաղաքականության փոփոխությունն է, Հայաստանի վերակողմնորոշումը Ռուսաստանի հետ դաշնակցային հարաբերություններից դեպի, ասենք, «երջանկության որոնում» դեպի Արևմուտք»,- ամփոփել է Դմիտրի Տրենինը։

Մեկնաբանելով Ռուսաստանի և Հայաստանի հարաբերությունների ճգնաժամը՝ Դմիտրի Տրենինը հույս է հայտնել, որ դրանք ինչ-որ փուլում կկարողանան կայունացնել, որպեսզի չհանգեցնեն կոնֆլիկտի, և այս ճգնաժամը չավարտվի հակամարտությամբ։

«Ես չգիտեմ, թե ինչ է նշանակում անվերադարձ, պատմությունը շարժվում է բավականին ոլորապտույտ հետագծերով: Հիմա պարզ է, թե ուր է ուղղված հայկական քաղաքականության վեկտորը, բայց անհասկանալի է, թե ինչ կլինի 5 կամ 10 տարի, 20 տարի հետո, իրականում նույնիսկ պարզ չէ, թե ինչ կլինի մի երկու ամսից։

Շատ իրավիճակներ երբեմն շատ անսպասելի են զարգանում։ Եթե խոսենք ինչ-որ կարճ ժամանակահատվածի մասին, ապա կարծում եմ, որ մենք անցել ենք այն կետը, որտեղից կարող էինք վերադառնալ այն հարաբերություններին, որոնք կային, ասենք, մինչև 2020 թվականը կամ գոնե մինչև 2023 թվականի սեպտեմբեր։ Այս առումով կետն անցել է, և մենք դժվար թե վերադառնանք այս հարաբերություններին: Բայց սա չի նշանակում, որ հարաբերություններ չեն լինելու, չի նշանակում, որ համագործակցություն չի լինելու։ Սա չի նշանակում, որ փոխազդեցություն չի լինելու, որ Հայաստանի տարածքում ռուսական բազմաբնույթ ներկայություն չի լինելու։

Բայց սա մի փոքր այլ գլուխ կլինի մեր հարաբերությունների շատ երկար պատմության մեջ, քանի որ հարաբերությունները դեռ կարող են բարելավվել: Ես, իհարկե, դիտարկում եմ այս տարբերակը: Պատմությունը շարժվում է ոլորուն հետագծերով, և ես չեմ բացառում, հուսով եմ, որ ինչ-որ փուլում նրանք կարող են դառնալ իսկապես գործընկերներ, նույնիսկ դաշնակիցներ։ Բայց, իմ կարծիքով, այս փուլը դեռ շատ առաջ է, համենայն դեպս մոտ ապագայում ես դա չեմ տեսնում։ Թեև ամեն ինչ կարող է լինել, ինչպես պատմությունը ցույց է տալիս, հնարավոր են նաև կտրուկ փոփոխություններ:

Բայց ես ելնում եմ նրանից, որ ինչ-որ կարճաժամկետ, գուցե միջնաժամկետ հեռանկարում հարաբերությունները, ամենայն հավանականությամբ, կվատթարանան։ Եվ ես հույս ունեմ, որ ինչ-որ փուլում դրանք կկարողանան կայունանալ, որպեսզի հետագայում չվատթարանան, չհանգեցնեն կոնֆլիկտի, որպեսզի այս ճգնաժամը չվերջանա հակամարտությամբ։ Այն կարող է ի վերջո կայունանալ ցածր մակարդակի վրա, ինչը վատ կլինի, բայց առնվազն ոչ այնքան ողբերգական: Հուսով եմ, որ մենք կարող ենք խուսափել դրանից: Բայց հնարավորությունը, որ հարաբերությունները կարող են բարելավվել, իհարկե, միշտ կա»,- ընդգծել է Տրենինը։