Արշակ Պետրոսյան. շախմատի փիլիսոփա և չեմպիոնների մենթոր

Արշակ Բագրատի Պետրոսյան, անուն, որը հատուկ տեղ է զբաղեցնում շախմատի պատմության մեջ: Պետրոսյանը ծնվել է 1953թ. դեկտեմբերի 16-ին Երևանում: Նա տաղանդավոր խաղացողից դարձել է աշխարհի հեղինակավոր մարզիչներից մեկը: Նրա կենսագրությունը մի մարդու պատմություն է, ով կարողացել է համատեղել փիլիսոփայական խորությունն ու մարզական վարպետությունը։

Պատանեկության տարիներին Պետրոսյանն արագորեն հայտնի է դարձել․ 1969 թվականին նա ստացել է ԽՍՀՄ սպորտի վարպետի կոչում, 1974 և 1976 թվականներին դարձել է ՀԽՍՀ-ի չեմպիոն, 1978 թվականին՝ միջազգային վարպետ, իսկ 1984 թվականին՝ գրոսմայստեր։ Նա հաջողությամբ հանդես է եկել Հայաստանի հավաքականում՝ 1992թ. Օլիմպիական խաղերում նվաճելով բրոնզ, իսկ 1999թ. Եվրոպայի թիմային առաջնությունում՝ ոսկի: Այս նվաճումներն ամրապնդել են նրա հեղինակությունը որպես խաղացող, սակայն Պետրոսյանի իրական առաքելությունը բացահայտվել է ավելի ուշ՝ մարզչական գործունեության մեջ։

1990-ականների կեսերից նա իրեն նվիրել է շախմատիստների պատրաստմանն ու Հայաստանի ազգային հավաքականի ղեկավարմանը։ Նրա ղեկավարման ընթացքում թիմը հասել է փայլուն հաղթանակների, իսկ նա երկու անգամ արժանացել է ՖԻԴԵ-ի Միխայիլ Բոտվիննիկի անվան մրցանակին՝ որպես աշխարհի լավագույն մարզիչ։ Շախմատի նկատմամբ նրա փիլիսոփայական մոտեցումն օգնում էր սաներին ոչ միայն կատարելագործել տեխնիկան, այլև ձևավորել ռազմավարական մտածողություն, խաղը տեսնել որպես արվեստ:

Արշակ Պետրոսյանը հունգարացի գրոսմայստեր Պետեր Լեկոյի՝ իր սերնդի ուժեղագույն շախմատիստներից մեկի, աներն է: Այս միությունն ընդգծում է Պետրոսյանի՝ որպես դաստիարակի և ընտանեկան խորհրդատուի յուրահատուկ դերը, քանի որ նա կարողացել է հայկական շախմատային ավանդույթը միավորել եվրոպական դպրոցի հետ:

Այսպիսով, Արշակ Պետրոսյանը ոչ միայն գրոսմայստեր է, այլև փիլիսոփա և մանկավարժ, որի կյանքը դարձել է օրինակ, թե ինչպես կրթվածությունն ու իմաստությունը կարող են վերածվել չեմպիոններ դաստիարակելու համակարգի: Շախմատի զարգացման գործում նրա ներդրումը ոչ միայն խաղատախտակի վրա տարած հաղթանակներն են, այլև խաղացողների նոր սերնդի ձևավորումը, որոնց շարքում առանձնահատուկ տեղ է զբաղեցնում նրա փեսան՝ Պետեր Լեկոն: