Արտաշես Շահինյան. կյանք՝ նվիրված գիտությանն ու հայրենիքին

Արտաշես Լիպարիտի Շահինյանը (1906-1978 թթ.) ականավոր հայ մաթեմատիկոս է, մանկավարժ և հասարակական գործիչ, ում կյանքն ու գիտական գործունեությունը դարձել են 20-րդ դարի հայ գիտության պատմության կարևորագույն մասը։ Նա ծնվել է 1906 թվականի դեկտեմբերի 19-ին Ալեքսանդրապոլում (այժմ՝ Գյումրի) և ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի մանկավարժական ֆակուլտետի ֆիզիկամաթեմատիկական բաժինը։

1939 թվականին պաշտպանել է թեկնածուական թեզ և ստացել պրոֆեսորի կոչում։ 1929-1978 թվականներին դասավանդել է Երևանի պետական համալսարանում, իսկ 1939-1942 թվականներին եղել է ֆիզիկամաթեմատիկական ֆակուլտետի դեկանը։ Ղեկավարել է երկրաչափության, ֆունկցիաների տեսության և մաթեմատիկական անալիզի ամբիոնները՝ կրթելով հայ մաթեմատիկոսների նոր սերնդին։

Նրա գիտական հետաքրքրությունները կենտրոնացած էին ֆունկցիաների տեսության և կոմպլեքս տիրույթում մոտարկումների վրա։ Բազմանդամներով մոտարկումների և անալիտիկ ֆունկցիաների համակարգերի վերաբերյալ նրա աշխատությունները մեծ ճանաչում են գտել ԽՍՀՄ գիտական շրջանակներում։ Դասավանդելուց բացի, Շահինյանը առանցքային պաշտոններ է զբաղեցրել Հայկական ԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայում։

1965 թվականին հիմնադրել է ԵՊՀ-ին առընթեր Երևանի ֆիզիկամաթեմատիկական դպրոցը, որը դարձել է տաղանդների դարբնոց և այսօր կրում է նրա անունը։ Արտաշես Շահինյանը եղել է ՀԽՍՀ VII և VIII գումարումների Գերագույն խորհրդի պատգամավոր և ակտիվորեն մասնակցել է երկրի հասարակական կյանքին։

Նրա վաստակը գնահատվել է բարձր պարգևներով՝ Աշխատանքային կարմիր դրոշի երկու շքանշանով, Ժողովուրդների բարեկամության շքանշանով, ինչպես նաև ՀԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործչի կոչումով։

2006 թվականին՝ գիտնականի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ, Հայաստանում թողարկվել է նրա պատկերով փոստային դրոշմաթուղթ։ Արտաշես Շահինյանը մահացել է 1978 թվականի մայիսի 14-ին Երևանում՝ թողնելով հարուստ գիտական ժառանգություն և աշակերտների մի ամբողջ դպրոց։ Նրա անունն անխզելիորեն կապված է հայկական մաթեմատիկայի զարգացման հետ, իսկ նրա ստեղծած դպրոցը շարունակում է կրթել հետազոտողների նորանոր սերունդներ։