Էմիլ Միրզաբեկյան. մանկավարժ, գիտնական և ռադիոֆիզիկայի հիմնադիրը Հայաստանում

Էմիլ Միրզաբեկյանը Հայաստանում ռադիոֆիզիկայի հիմնադիրն է, Հայկական ԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս, մանկավարժ և գիտության կազմակերպիչ, ում գործունեությունը հիմք դրեց հանրապետությունում ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի զարգացման համար:

Էմիլ Հայկի Միրզաբեկյանը ծնվել է 1922 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Երևանում։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին մասնակցել է մարտական գործողություններին, ղեկավարել է հրետանային ստորաբաժանումներ, իսկ պատերազմի ավարտից հետո ընդունվել է Երևանի պետական համալսարան, որն ավարտել է 1950 թվականին։ Արդեն ուսանողական տարիներին նա հետաքրքրություն է ցուցաբերել ռադիոֆիզիկայի և գերբարձր հաճախականությունների տեխնոլոգիաների նկատմամբ։

Միրզաբեկյանը դարձել է Հայկական ԽՍՀ-ում ռադիոֆիզիկայի հիմնադիրը։ 1960 թվականին աշխարհահռչակ աստղաֆիզիկոս Վիկտոր Համբարձումյանի և Էմիլ Միրզաբեկյանի նախաձեռնությամբ Աշտարակում հիմնադրվել է Ռադիոֆիզիկայի և էլեկտրոնիկայի ինստիտուտը, որը Միրզաբեկյանը ղեկավարել է մինչև կյանքի վերջը։

Նրա ղեկավարությամբ ինստիտուտը վերածվել է առաջատար գիտական կենտրոնի, որը զբաղվում էր ռադիոֆիզիկայի, կիսահաղորդչային էլեկտրոնիկայի, ֆոտոէլեկտրոնիկայի և ավտոմատացված էլեկտրոնային համակարգերի ոլորտի հետազոտություններով։ Ինստիտուտի մշակումները ճանաչում են գտել ոչ միայն ԽՍՀՄ-ում, այլև նրա սահմաններից դուրս, ներառվել են տիեզերքի ուսումնասիրության համամիութենական ծրագրերում և Հայաստանը դարձրել գիտատեխնիկական հեղափոխության նշանակալի մասնակից։

Միրզաբեկյանը մեծ ուշադրություն էր դարձնում գիտական կադրերի պատրաստմանը. դասավանդում էր Երևանի պետական համալսարանում, որտեղ նրա նախաձեռնությամբ ստեղծվեց ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետը, ինչպես նաև մասնակցեց Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտում ռադիոտեխնիկական ֆակուլտետի կազմակերպմանը։ Գիտական և կազմակերպչական վաստակի համար նա արժանացել է Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշանին, Կարմիր աստղի շքանշանին, Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշանին, ինչպես նաև Հայկական ԽՍՀ գիտության և տեխնիկայի վաստակավոր գործչի կոչմանը։

1971 թվականին Միրզաբեկյանն ընտրվել է ԳԱԱ թղթակից անդամ, 1974 թվականին՝ ակադեմիկոս, իսկ 1976 թվականից զբաղեցրել է Հայկական ԽՍՀ Գիտությունների ակադեմիայի փոխնախագահի պաշտոնը։ Էմիլ Միրզաբեկյանը մահացել է 1980 թվականի սեպտեմբերի 16-ին Մոսկվայում։

Նրա կյանքն ու գործունեությունը օրինակ են այն բանի, թե ինչպես կարող են անձնական նախաձեռնությունն ու գործին նվիրվածությունը փոխել մի ամբողջ երկրի գիտական լանդշաֆտը, իսկ նրա ստեղծած ինստիտուտը պահպանել է տարածաշրջանի առաջատար գիտական կենտրոններից մեկի կարգավիճակը։