Գուժ Մանուկյան. թատրոնի և կինոյի մեծ վարպետը

Գուժ Մանուկյանի անունն (Գուրգեն Արաքսմանյան) ընդմիշտ գրված է հայ թատրոնի և կինոյի պատմության մեջ: Ծնվել է 1937թ. մայիսի 6-ին Գյումրիում՝ ստեղծագործական ընտանիքում. հայրը՝ դրամատուրգ Ալեքսանդր Արաքսմանյանն է, մայրը՝ դերասանուհի Վալենտինա Արաքսմանյանը, ով աշխատել է Երևանի Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում:

1958 թվականին ավարտելով Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտը՝ Մանուկյանն իր կարիերան սկսել է Կապանի դրամատիկական թատրոնում։ Այնուհետև հաջորդել է աշխատանքը Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում, իսկ ավելի ուշ՝ Երևանի Հրաչյա Ղափլանյանի անվան դրամատիկական թատրոնում, որտեղ նա երկար տարիներ եղել է առաջատար դերասաններից մեկը: Նրա բեմական հմտությունը դրսևորվել է այնպիսի ներկայացումներում, ինչպիսիք են «Տհասը», «Աստվածների կանչը», «Իմ չքնաղ լեդին»:

Նա բեմում ստեղծում էր կենդանի, հոգեբանորեն ճշգրիտ պատկերներ: Մանուկյանը կարողանում էր հանդիսատեսի հետ խոսել ոչ միայն խոսքով, այլև հայացքով, ներքին լռությամբ։ Նրա դերակատարման մեջ նույնիսկ երկրորդական դերերը ձեռք էին բերում կշիռ և արժանապատվություն։

Կինեմատոգրաֆիան նույնպես չի շրջանցել դերասանին։ Նա նկարահանվել է այնպիսի ֆիլմերում, ինչպիսիք են՝ «Սգավոր ձյունը», «Կյանքի լավագույն կեսը», «Մեռիր ձիու վրա», «Աշնան արև» և այլն։ Հանդիսատեսը հատկապես հիշում է Ռուբենի դերը «Հին օրերի երգը» ֆիլմում (1982 թ.): Ռուբենի կերպարը լցված է ներքին արժանապատվությամբ, ջերմությամբ և գործին նվիրվածությամբ: Մանուկյանն իր հերոսին մարմնավորել է իրեն բնորոշ խորությամբ՝ ընդգծելով պատերազմից չընկճված հասարակ մարդու ոգու ուժը։

Գուժ Մանուկյանն արժանացել է բազմաթիվ պարգևների։ Նա դարձել է ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ, ՀՀ պետական մրցանակի դափնեկիր (1987 թ.), պարգևատրվել է Մովսես Խորենացու մեդալով (1997 թ.), ՀՀ մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալով (2007 թ.), ՀՀ Ազգային ժողովի Պատվո շքանշանով (2012 թ.), ինչպես նաև Հայաստանի թատերական գործիչների միության «Արտավազդ» մրցանակով (2012 թ.):

Հասուն տարիքում, միանալով «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցությանը, նա շարունակել է պաշտպանել այն գաղափարները, որոնց հավատում էր, նույն արժանապատվությամբ, որով ապրեց իր ամբողջ կյանքը։ «Ես չեմ կարող հաշտվել նրանց հետ, ովքեր վաճառում են երկիրն ու հայրենիքը։ Մենք վերածվել ենք մի ազգի, որը սիրում է արդեն կորսված հայրենիքը», — ասել է դերասանն իր վերջին հարցազրույցում։

Այսօր՝ 2025 թվականի հունիսի 24-ին, երկարատև հիվանդությունից հետո, կյանքից հեռացել է Գուժ Մանուկյանը: Նրա մահն անդառնալի կորուստ է հայ թատրոնի և արվեստի համար: