«Համաշխարհային երաժշտության հայկական արևը». այսօր Արամ Խաչատրյանը կդառնար 120 տարեկան
120 տարի առաջ այս օրը ծնվել է 20-րդ դարի հանճարեղ արվեստագետներից մեկը՝ հայ և խորհրդային կոմպոզիտոր, դիրիժոր Արամ Խաչատրյանը:
«Հրաբխային, կրակոտ խառնվածքի» տեր Արամ Խաչատրյանն այսօր էլ միավորում է ժողովուրդներին՝ համադրելով տարբեր երաժշտական լեզուներ:
Այսօր՝ մաեստրոյի հոբելյանի օրը, շատ երկրների հրատարակություններ հիշում են հենց այն, թե ինչպես ստեղծվեց Խաչատրյանին համաշխարհային հռչակ բերած ամենահայտնի ստեղծագործությունը՝ «Գայանե» բալետից «Սուսերով պարը»:
Բալետը ստեղծվել է Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին Պերմում, որտեղ Լենինգրադի օպերայի և բալետի թատրոնի հետ տարհանվել է Խաչատրյանը։
«Սուսերով պարը» չէր ընկալվում որպես ստեղծագործություն, որը կգրավի ամբողջ աշխարհը։ Արամ Իլյիչն ընդհանրապես չէր ուզում այն գրել, դա ղեկավարության գաղափարն էր։ Պարը ստեղծվել է այն ժամանակ, երբ արդեն ընթանում էին նոր բալետի փորձերը՝ ընդամենը 7 ժամում։ Եվ «քրդերի պարը» համաշխարհային երաժշտության պատմության մեջ մտավ որպես «Սուսերով պար»։
«Իմ երաժշտական ընտանիքում կա մի ըմբոստ ու աղմկոտ երեխա, դա «Սուսերով պարն է»», — ասում էր Խաչատրյանը:
«Անկեղծ ասած, եթե ես իմանայի, որ նա այդքան ժողովրդականություն կստանա և կսկսի արմունկներով հրել իմ մնացած գործերը, ես երբեք չէի գրի այն»:
«Գայանեի» հաջողությունը մեծ էր։ Արամ Խաչատրյանին շնորհվել է առաջին կարգի մրցանակ՝ 100 հազար ռուբլի: Ամբողջ գումարը կոմպոզիտորը փոխանցել է պաշտպանության հիմնադրամին։
«Սուսերով պարը» իսկական բում առաջացրեց օվկիանոսից այն կողմ։
Չարլի Չապլինը միշտ իր սիրելի ստեղծագործությունն է անվանել Խաչատրյանի Ջութակի կոնցերտը։ Այն լիցքավորվել է ԱՄՆ Jukebox-ի հարվածային գործիքների մեջ:
«Գայանե» բալետի հանրաճանաչությունն այնքան բարձր էր, որ «Newsweek» ամսագիրն առաջարկում էր 1948 թվականն անվանել «Խաչատրյանի տարի ԱՄՆ-ում»։
Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Խաչատրյանին հաջողվել է ստեղծել ևս մեկ լեգենդար բալետ՝ «Սպարտակ», իսկ 1944-ին գրել է ՀԽՍՀ հիմնը։
Հռոմեական գլադիատորի մասին բալետը Խաչատրյանին բարձրացրել է երաժշտական Օլիմպոս։ Նրան հրավիրել են Իտալիա։ Նա հայտնվել է La Fenice թատրոնում՝ դահլիճի ծափահարությունների ներքո: Նա ստեղծել է սեփական հուղարկավորության սցենարը՝ թաղման վայր անվանելով Երևանը։
Խաչատրյանը, ով ստեղծագործել է միշտ հասկանալի և «երկրային» երաժշտություն, վերջում նկարել է անտիկ ողբերգության նկարը ։
Հիմա եթերում
