«Հայ եմ». Արփիար Արփիարյան

Alpha News-ը շարունակում է ներկայացնել «Ալֆա պերսոնա» շարքը:

Այսօր՝ դեկտեմբերի 21-ին, լրանում է անվանի գրող և հրապարակախոս Արփիար Արփիարյանի ծննդյան 172-ամյակը:

Արփիարը ծնվել է անսովոր վայրում՝ անատոլիական Սամսունից Կոստանդնուպոլիս եկած նավի վրա։ 1867 թ. մեկնել է Վենետիկ՝ Սուրբ Ղազար Հայ Կաթողիկե վանք՝ հայոց լեզուն և պատմությունը ուսումնասիրելու։

Ուսումնառությունն ավարտելուց հետո Արփիարը վերադարձել է Կոստանդնուպոլիս, որտեղ նրան առաջարկել են քարտուղարի պաշտոն Հայոց պատրիարքարանում, և որտեղ աշխատել է որպես հաշվապահ, սակայն ավելի ուշ որոշել է իրեն փորձել լրագրության մեջ:

Արփիարյանը տպագրվել է «Մշակ» թերթում, որտեղ էլ հոդվածներ է տպագրել Օսմանյան կայսրությունում արևմտահայերի կյանքի, մշակույթի և քաղաքական շարժման մասին։

Արփիարյանի և նրա ընկերների շնորհիվ արևմտահայ ռեալիստական գրականությունը թևակոխել է նոր՝ ինքնահաստատման փուլ: Նշանակալի ուշադրություն է դարձվել նրա հեղափոխական ազդեցությանը, հասարակական կյանքում շրջադարձային նշանակությանը, ազգային առաջընթացի գործում։

Արփիարյանը գրականության հեղափոխական ազդեցության վառ օրինակ էր տեսնում ռուս հեղինակների ժողովրդականության մեջ։ Գրողը համոզված էր, որ արևելահայ գրականությունը զարգացել է ռուսերենի բարենպաստ ազդեցության ներքո, և հայ մտավորականությունը շարունակում էր ծրագրեր առաջադրել երկու մշակույթների մերձեցման համար։

Գրողի ճանապարհը հեշտ չէր. Արփիարյանը հետապնդումների էր ենթարկվում իշխանությունների կողմից, չդադարող լուրերը խանգարում էին նրա մասնագիտական առաջխաղացմանը, իսկ նրա չափազանց խստությունը դատապարտում էին անգամ խմբագրության աշխատակիցները:

Արփիարյանին սպանել են 1908 թվականին Կահիրեում։ Ենթադրյալ մարդասպան-վարձկանները իր քաղաքական հակառակորդներն էին:

Գրողի արտասանած վերջին բառերն են՝ «Ես հայ եմ»: