Լեգիտի՞մ են արդյոք այն քարտեզները, որոնցով Երևանն ու Բաքուն պատրաստվում են սահմանազատել սահմանը

(Էլ ի՞նչ են թաքցնում Հայաստանի իշխանությունները ժողովրդից)

Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանը Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է․

«Չորեքշաբթի օրը Իջևանի և Ղազախի տարածաշրջանի սահմանագծում տեղի է ունեցել Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանների սահմանազատման և անվտանգության հարցերով հանձնաժողովների վեցերորդ նիստը։

Անկախ այն հանգամանքից, որ այսօրվա հանդիպման ժամանակ, ըստ ադրբեջանական լրատվամիջոցների, հայկական կողմը պաշտոնական Բաքվին է հանձնել Արցախի երեք շրջանների ականապատ դաշտերի քարտեզները, պարզ է, որ Երևանի և Բաքվի ներկայացուցիչների քննարկած հիմնական հարցը վերաբերում էր սահմանների ապագա կոնֆիգուրացիաին։ Ակնհայտ է նաև, որ այս հարցը քննարկվում է նաև երկու երկրների արտգործնախարարությունների ներկայացուցիչների միջև «խաղաղության պայմանագրի» կետերի համաձայնեցման բանակցությունների ընթացքում։

Հասկանալի է նաև, որ սահմանների սահմանազատման բանակցություններում պետք է հիմք ընդունել կոնկրետ փաստաթուղթ, կոնկրետ քարտեզներ։ Եվ արդեն այս համատեքստում հարց է առաջանում, թե արդյոք լեգիտիմ են այն քարտեզները, ըստ որոնց՝ Երևանն ու Բաքուն մտադիր են սահմանազատում իրականացնել։ Այս հարցը ռազմավարական նշանակություն ունի։
Եկեք պարզենք, թե ինչ իրավիճակ ունենք այսօր այն քարտեզների հարցի համատեքստում, որոնք պետք է օգտագործվեն երկրների միջև սահմանազատման համար.

1.Հոկտեմբերի 21-ին ելույթ ունենալով «Վալդայ» միջազգային ակումբի նիստում՝ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինն ասել է, որ առանց Ռուսաստանի մասնակցության չի կարելի կարգավորել իրավիճակը Ղարաբաղում և Հայաստանի ու Ադրբեջանի սահմանին, քանի որ ԽՍՀՄ զինված ուժերի գլխավոր շտաբի քարտեզները գտնվում են ՌԴ-ում:
Պուտինը նաև հայտարարել է, որ «Ռուսաստանը պատրաստ է Երևանին և Բաքվին տրամադրել ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի այդ քարտեզները»։

2. Այնուհետև տեղի ունեցան մի շարք գործընթացներ, որոնց արդյունքը եղավ Արցախի ճանաչումը Ադրբեջանի կազմում (դա տեղի ունեցավ Նիկոլ Փաշինյանի անձնական որոշմամբ՝ 2022 թվականի հոկտեմբերին Պրահայում), և կողմերը նույնիսկ հաստատեցին իրենց հանձնառությունը՝ ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը և Ալմա-Աթայի 1991 թվականի հռչակագրին, որոնց միջոցով երկու կողմերն էլ ճանաչում են միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու ինքնիշխանությունը:
Նրանք հաստատել են, որ դա հիմք կհանդիսանա սահմանազատման հանձնաժողովների աշխատանքի համար։

3. «Պրահայի հակաարցախյան դավադրությունից հետո» արևմտյան բանակցային հարթակներում (Բրյուսել և Վաշինգտոն) տեղի ունեցան բանակցություններ և՛ «խաղաղության պայմանագրի», և՛ երկու պետությունների միջև սահմանների սահմանազատման շուրջ։

4. Արդեն 2024 թվականի հունվարին, Երևանի և Բաքվի միջև բազմաթիվ վեճերից հետո, թե որ տարիների քարտեզներով սահմանազատումը պետք է տեղի ունենա, ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հայտարարություններից տեղեկացանք, որ «Խորհրդային Միության Գլխավոր շտաբի որոշ քարտեզները կան իբր նաև Վաշինգտոնում և Բրյուսելում»:

«Նրանց մոտ ինչ-որ կերպ հայտնվել են ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի քարտեզները, և դրա համար ասում են «ձեզ ռուսներ պետք չեն, մենք քարտեզներ ունենք», — ասել է Լավրովը։
Այստեղ մենք հասնում ենք ամենակարևոր հարցին՝ լեգիտիմ են արդյոք այն քարտեզները, որոնցով Երևանն ու Բաքուն պատրաստվում են սահմանազատել սահմանը։

Ի՞նչ քարտեզներ կան ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի տրամադրության տակ, որոնք կողմերին են ներկայացվում որպես «ԽՍՀՄ Գլխավոր շտաբի բնօրինակ քարտեզներ»։ «Վաշինգտոնի և Բրյուսելի գրասենյակներում կախված» ո՞ր քարտեզները հիմք կհանդիսանան Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանների սահմանազատման համար։
Հարցն այնքան լուրջ է, որ ապագայում նույն Բաքուն, որն արդեն ցույց է տվել՝ կարող է «գցել Արևմուտքին» և հրաժարվել արևմտյան հարթակներում բանակցություններից, ապագայում կարող է վկայակոչել այն փաստը, որ «իբր Խորհրդային Գլխավոր շտաբի քարտեզները, որոնք իբր գտնվում են ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի տրամադրության տակ, ճշգրիտ չեն եղել, ուստի նոր դելմիտացիայի անհրաժեշտություն կա»։ Հայաստանի իշխանությունները սա չե՞ն հասկանում։

Տրամաբանությունը, ողջախոհությունը, ադրբեջանցի փորձագետների ելույթներում առկա մեսիջները, ադրբեջանական ԶԼՄ-ների վերլուծության մեջ ներկառուցված գաղափարները թույլ են տալիս մեզ գալ հստակ և ակնհայտ եզրակացության, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի կառավարությունների ներկայացուցիչների հանդիպումները «չեզոք տարածքում», սահմանների սահմանազատման հարցը քննարկելու համար, որը արևմտյան միջավայրում ներկայացվում է որպես «Բաքվի և Երևանի միջև ուղիղ երկխոսության արտահայտություն», նպատակ ունեն բացառել ռուսական ևս մեկ բանակցային նախաձեռնություն` սահմանազատում ըստ Ռուսաստանի Դաշնության Գլխավոր շտաբում եղած լեգիտիմ քարտեզների:

Այս դեպքում ակնհայտ է դառնում, որ կողմերը պայմանավորվում են սահմանազատման շուրջ այլ քարտեզներով, ինչն իր հերթին մի կողմից թույլ կտա Վլադիմիր Պուտինի և ընդհանուր առմամբ պաշտոնական Մոսկվայի այս առաջարկը բացառել գլոբալ բանակցություններից, ինչպես նաև հիմք կստեղծի Ադրբեջանի համար ապագայում վիճարկելու սահմանազատման արդյունքները։

Մտածե՛ք այդ ամենի մասին…