Նիկոլ Փաշինյանը վերածվում է Արայիկ Հարությունյանի

(Ո՞ւմ համար են Թուրքիան և Ադրբեջանը «սիմվոլիկ ժեստեր» իրականացնում ՀՀ-ի հետ հարաբերություններում)

«Ժամանակակից քաղաքական գործընթացներում ներքին և արտաքին քաղաքականության միջև սահմաններն ավելի ու ավելի են լղոզվում՝ վերածվելով ազդեցության հիբրիդային ռազմավարությունների տիրույթի: Հայաստանում 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրությունների նախաշեմին նկատվում է եզակի ֆենոմեն. արտաքին դերակատարներն՝ ի դեմս Թուրքիայի և Ադրբեջանի, դե-ֆակտո ներգրավվում են նախընտրական քարոզարշավում՝ կիրառելով «փափուկ ուժի» և տնտեսական դիվանագիտության բարդ գործիքակազմ:

Վերջին նախաձեռնությունների վերլուծությունը՝ թուրքական ավիաուղիների կողմից Երևան-Ստամբուլ կանոնավոր չվերթների մեկնարկը և Բաքվի՝ հայկական ապրանքների տարանցումը սեփական տարածքով ապահովելու պատրաստակամության հայտարարությունները, թույլ են տալիս այս քայլերը որակել ոչ թե որպես հարաբերությունների ձևական կարգավորում, այլ որպես Հայաստանում գործող քաղաքական վարչակարգի կայունացմանն ու կոնսերվացմանն ուղղված խորապես մտածված ռազմավարություն:

«Թուրքական ավիաուղիներ»-ի՝ Հայաստանում Երևան-Ստամբուլ չվերթներ իրականացնելու մեկնարկը և տրանսպորտային կապուղիների բացումը քաղաքագիտական դիսկուրսում պետք է դիտարկել որպես Հայաստանի գործող գործադիր իշխանության համար «խորհրդանշական կապիտալի» արհեստական ստեղծում: Նիկոլ Փաշինյանի համար այս քայլերը ծառայում են որպես նրա «խաղաղության խաչմերուկ»արտաքին քաղաքական դոկտրինի կենսունակության էմպիրիկ հաստատում։ Անկարան և Բաքուն միտումնավոր ստեղծում են դրական տեղեկատվական ֆոն՝ հայ ընտրողին ցուցադրելով խաղաղության շոշափելի, բայց խստորեն չափաբաժնված «դիվիդենտներ»: Սա քաղաքացիների ընտրական նախապատվությունների վրա ազդելու ուղղակի փորձ է՝ ուղղված գործող կուսակցության կուրսի կործանարար լինելու մասին ընդդիմադիր նարատիվի չեզոքացմանը:

Սակայն այս արտոնությունների իրական նպատակն ավելի խորն է, քան հասարակական կարծիքի մակարդակը: Խոսքը պետական ապարատի դիմադրողականության վրա նպատակաուղղված ներազդման մասին է: Ցանկացած բյուրոկրատական համակարգում իշխանական ուղղահայացի հավատարմությունն ուղղակիորեն կախված է առաջնորդի կայունության և հեռանկարի նկատմամբ ապարատի հավատից: Ցուցադրելով Փաշինյանի «կառուցողականությունը» և պատմական հակառակորդների հետ պայմանավորվելու նրա ունակությունն՝ Անկարան և Բաքուն հստակ ազդակ են հղում հայաստանյան էլիտաներին և ուժային կառույցներին. գործող վեկտորը ոչ միայն «ճիշտ» է, այլև միակը, որն ապահովում է արտաքին աջակցություն և անհապաղ էսկալացիայի բացակայություն: Սա կանխարգելիչ միջոց է իշխանական ուղղահայացի քայքայման և պետական ապարատի ներսում հավատարմության հնարավոր էրոզիայի դեմ, ինչը կարող էր հանգեցնել ներքաղաքական կոլապսի կամ ուժային այլընտրանքային կենտրոնների ձևավորմանը 2026 թվականի շեմին:

Քաղաքագիտական վերլուծությունը պահանջում է դիտարկել գործող իշխանության «վերարտադրման» երկարաժամկետ հեռանկարը: 2026 թվականի ընտրություններում Նիկոլ Փաշինյանի հաջողության դեպքում Հայաստանն անխուսափելիորեն կբախվի ավանդական դաշնակիցների և ինստիտուտների՝ ի դեմս Ռուսաստանի և ԵԱՏՄ-ի հետ համակարգային ապաինտեգրման գործընթացների խորացմանը: Հյուսիսային վեկտորի հետ գոյություն ունեցող կապերի նպատակաուղղված ապամոնտաժման պայմաններում երկիրը հայտնվում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի շուկաներից ու տրանսպորտային հանգույցներից կրիտիկական ասիմետրիկ կախվածության մեջ:

Տարածաշրջանային տնտեսության այս մոդելում Անկարան և Բաքուն ստանում են ինքնիշխան պետությունում անուղղակի կառավարման հզոր լծակներ: Տնտեսական տարանցումը, որն այսօր ներկայացվում է որպես «բարի կամքի դրսևորում», վաղը անխուսափելիորեն կվերածվի կոշտ քաղաքական շանտաժի գործիքի: Պաշտոնական Երևանի ցանկացած շեղում տրված տարածաշրջանային կուրսից կպատժվի լոգիստիկ շղթաների ակնթարթային փակմամբ: Այլընտրանքների բացակայության պայմաններում դա կհանգեցնի տնտեսական շոկի, որը կաթվածահար կանի պետական կամքը: Այսպիսով, այսօրվա «խորհրդանշական քայլերը» լոկ հիմք են ապագայում տարածաշրջանային պրոտեկտորատի հաստատման համար:

Այս տրանսֆորմացիայի ամենատագնապալի ասպեկտը պետության առաջին դեմքի կողմից սուբյեկտայնության անխուսափելի կորուստն է: Քաղաքագիտության մեջ գոյություն ունի «առաջնորդության արժեզրկման» հասկացությունը, երբ քաղաքական գործիչը, կորցնելով գործընթացների վրա ազդելու իրական ինստիտուցիոնալ լծակները, անցնում է բողոքի կամ մոբիլիզացիայի իմիտացիոն ձևերի: Այստեղ տեղին է ուղղակի և սթափեցնող անալոգիան Արցախի նախկին նախագահ Արայիկ Հարությունյանի գործողությունների հետ:

Հիշեցնենք, որ 2023 թվականի հուլիսի 17-ին Արայիկ Հարությունյանը, գտնվելով Ադրբեջանի կողմից ստեղծված լիակատար շրջափակման և քաղաքական մանևրի վերջնական կորստի իրավիճակում, դիմեց պետության ղեկավարի համար աննախադեպ քայլի՝ Ստեփանակերտի Վերածննդի հրապարակում հայտարարեց նստացույց։ Նրա ուղերձը միջազգային հանրությանը՝ կոչ անելով Հայաստանին, Ռուսաստանին, ԱՄՆ-ին և ՄԱԿ-ին «չանտեսել Ադրբեջանի ագրեսիվ գործողությունները», քաղաքական հուսահատության ակտ էր: Առաջնորդի նստացույցը սեփական անզորությունը ճանաչելու և պետական ինստիտուտը քանդելու բարձրագույն ձևն է:

2026 թվականին Փաշինյանի իշխանության հնարավոր վերարտադրման և դրան հաջորդող Բաքվի ուլտիմատիվ ճնշումների պարագայում, մենք մեծ հավանականությամբ կտեսնենք այս սցենարի կրկնությունը: Երբ կառավարման բոլոր իրական լծակները դե-ֆակտո հանձնված լինեն արտաքին ուժերին, իսկ Ռուսաստանի աջակցությունը վերջնականապես չեղարկված լինի, Փաշինյանի միակ գործիքը կարող է դառնալ հենց նույն «նստացույցը» կամ փողոցային մոբիլիզացիան այն արտաքին ուժերի դեմ, որոնցից ինքն իսկ դարձել է ճակատագրական կախվածության մեջ: Սակայն, ինչպես ցույց տվեց Արայիկ Հարությունյանի օրինակը, Ադրբեջանի կամքից տոտալ կախվածության պայմաններում առաջին դեմքի նմանօրինակ ցույցերն ու նստացույցերը չունեն ոչ քաղաքական կշիռ, ոչ էլ գործնական արդյունք: Սա պետական իշխանության վերջնական դեգրադացիայի փակուղային ուղի է:

Այսպիսով, Թուրքիայի և Ադրբեջանի ներկայիս ակտիվությունը հայաստանյան ուղղությամբ բազմամակարդակ գործողություն է՝ միտված Հայաստանի ընթացիկ քաղաքական լանդշաֆտի կոնսերվացմանը մինչև 2026 թվականի ընտրությունները: «Փաշինյանի վեկտորի» աջակցությունը խորհրդանշական զիջումների միջոցով նպատակ ունի կանխել ընդդիմության համախմբումը և պահպանել պետական ապարատի միակերպությունը գործող վարչապետի շուրջ: Սակայն այս ժամանակավոր «կայունության» գինը ինքնիշխանության երկարաժամկետ և անդառնալի կորուստն է, ինչը հանգեցնում է երկրի բարձրագույն ղեկավարության վերածմանը դեկորատիվ ֆիգուրների, որոնց ապագա բողոքներն ու հնարավոր նստացույցերը կլինեն լոկ հայոց պետականության ավարտված անկման տխուր ախտանիշը:

Մտածե՛ք այդ մասին․․․»։