Սմբատ Բորոյան (Մախլուտո). կյանք՝ նվիրված ազատությանը

Սմբատ Բորոյանը, ով ավելի հայտնի է Մախլուտո մարտական անունով, ծնվել է 1881 թ․ օգոստոսի 27-ին Մուշում՝ Սուրբ Մարինե թաղամասում, որը նա սիրում էր ողջ հոգով։ Նրա հերոսական ուղին սկսվել է պատանեկությունից, երբ Օսմանյան կայսրության լծի տակ հայ ժողովրդի տառապանքներից ցնցված նա միացել է ազատության և արժանապատվության համար մարտնչող ֆիդայական կամավորական ջոկատներին։

Մախլուտոյի առաջին ուսուցիչը դարձավ լեգենդար Արաբոն, ով նրան սովորեցրեց ռազմական գործը և ներշնչեց դիմադրության ոգին։ Ավելի ուշ նա մարտնչեց այնպիսի հերոսների կողքին, ինչպիսիք են Աղբյուր Սերոբը, Սոսե Մայրիկը և Գևորգ Չաուշը, որն էլ նրան տվել է Մախլուտո անունը՝ որպես քաջության և հայրենիքին նվիրվածության խորհրդանիշ։

1900 թ․ նա համալրեց Դաշնակցության շարքերը, իսկ արդեն 1901 թ․ մասնակցեց Առաքելոց վանքի մոտ տեղի ունեցած հայտնի մարտին։ 1904 թ․ նա դարձավ Սասունի ինքնապաշտպանության ղեկավարներից մեկը, որտեղ բացառիկ քաջություն ցուցաբերեց՝ կռվելով գերազանցող թուրքական ուժերի դեմ։

Սասունի անկումից հետո Բորոյանը շարունակեց պայքարը Վասպուրականում, մասնակցեց Աղթամարի կռվին, իսկ այնուհետև՝ Իրանական հեղափոխությանը (1905-1911 թթ.), որտեղ նա ղեկավարում էր հայկական ջոկատները Ուրմիայի շրջանում։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին նա դարձավ Անդրանիկի հրամանատարությամբ գործող հայկական առաջին կամավորական ջոկատի հրամանատարի տեղակալը, մասնակցեց Զանգեզուրում և Արցախում տեղի ունեցած մարտերին։

1921 թ․ Փետրվարյան ապստամբության ձախողումից հետո Բորոյանը գաղթեց, ապրեց Իրանում, Եգիպտոսում, ԱՄՆ-ում և Ֆրանսիայում։ Մարսելում նա դարձավ հայկական սփյուռքի հարգված առաջնորդ և Ֆրանսիական Դիմադրության մասնակից Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ, որտեղ համագործակցում էր Միսակ Մանուշյանի հետ։

1947 թ․ նա հայրենադարձվեց Խորհրդային Հայաստան, և Երևանում անցկացրեց իր կյանքի վերջին տարիները։ Մախլուտոն մահացել է 1956 թվականին, թաղվել է Էջմիածնի Սուրբ Գայանե վանքի բակում՝ Խենթի գերեզմանի կողքին, ինչպես ինքն էր երազում։

Մախլուտոյի կյանքին է նվիրված Խաչիկ Դաշտենցի «Ռանչպարների կանչը» վեպը և Գևորգ Ղարիբջանյանի «Տարոնի արծիվը՝ Մախլուտո» գրքույկը։ Երևանում Սմբատ Բորոյանի անվամբ նաև փողոց կա։