Սթիվեն Սայադյան. ռեժիսոր, ով աբսուրդը վերածեց արվեստի

Սթիվեն Սայադյանը ամերիկահայ ռեժիսոր, սցենարիստ և բեմադրող նկարիչ է։ Ծնվել է 1953 թվականի հոկտեմբերի 18-ին Չիկագոյում։ Նրա անունը կապված է տեսողական փորձի, թատերական գրոտեսկի և գեղագիտության հետ, որոնք դուրս են գալիս սովորական կինեմատոգրաֆիայից: Նա ստեղծում էր ֆիլմեր, որոնք դժվար է դասել որևէ ժանրի. դրանք պերֆորմանսներ էին, երազներ, ինստալյացիաներ, որոնցում իրականությունը կորցնում էր իր ուրվագծերը։

Մինչ կինոյում աշխատանքի անցնելը Սայադյանը զբաղվել է թատրոնով և դիզայնով, ինչը ձևավորել է նրա յուրահատուկ տեսողական լեզուն: Նրա ֆիլմերն առանձնանում էին վառ դեկորացիաներով, աբսուրդային երկխոսություններով, գրոտեսկային կերպարներով և փիլիսոփայական ենթատեքստով։ Նա իրատեսության չէր ձգտում, ընդհակառակը՝ նրա աշխարհները միտումնավոր աղավաղված էին, կարծես նկարահանված էին քնի կամ ներքին մենախոսության պրիզմայի միջոցով:

Հետաքրքիր փաստ․ Սայադյանն աշխատել է որպես գեղարվեստական տնօրեն ամերիկյան խոշոր հրատարակություններում՝ ստեղծելով տեսողական կոնցեպցիաներ, որոնք ինքնին գեղարվեստական արտահայտություններ էին: Նրա մոտեցումը կադրին նման էր նկարչության․ յուրաքանչյուր տարր կարևոր էր, յուրաքանչյուր գույն նպաստում էր մթնոլորտին:

Նրա աշխատանքներից են «Café Flesh»-ը, «Nightdreams»-ը և «Dr. Caligari»-ն, որոնցում նա ուսումնասիրել է մեկուսացման, ինքնության և մարդկային հոգեբանության թեմաները: Չնայած ձևաչափի մարգինալությանը, նրա ստեղծագործությունը ազդեցություն է ունեցել տեսողական մշակույթի վրա՝ սկսած երաժշտական տեսահոլովակներից մինչև լուսանկարչություն։

Չնայած նրա ակտիվ կարիերան ավարտվել է 1990-ականներին, Սթիվեն Սայադյանը շարունակում է մնալ արմատական հեղինակային մոտեցման խորհրդանիշ: Նա ապացուցել է, որ կինոն կարող է լինել ոչ միայն զվարճանք, այլև մարդու ներաշխարհը ուսումնասիրելու միջոց։

Սայադյանն այն հազվագյուտ արվեստագետներից է, ով չի վախեցել չհասկացված լինելուց։ Եվ այդ պատճառով նրա աշխատանքները շարունակում են ոգեշնչել նրանց, ովքեր արվեստում փնտրում են ոչ թե պատասխաններ, այլ հարցեր: