Թատրոնն ու կինոն որպես ճակատագիր. Մելինե Համամջյանի պատմությունը

Մելինե Համամջյան՝ անուն, որն առանձնահատուկ տեղ է զբաղեցնում հայկական թատրոնի և կինոյի պատմության մեջ: Ծնվել է 1922 թվականի դեկտեմբերի 17-ին Կոստանդնուպոլսում, վաղ տարիքից հայտնվել է հայկական մշակույթի մթնոլորտում, իսկ արդեն մանկության տարիներին մասնակցել է Պլովդիվի (ուր շուտով տեղափոխվել է նրա ընտանիքը) հայկական թատրոնի ներկայացումներին: Այս փորձառությունը դարձել է նրա ապագա ստեղծագործական կենսագրության հիմքը։

1946 թվականին Համամջյանն ընտանիքի հետ հայրենադարձվել է Խորհրդային Հայաստան: Հենց այդ ժամանակ սկսվել է նրա ուղին Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնում, որտեղ նա ծառայել է մինչև կյանքի վերջ։ Երիտասարդ դերասանուհու խորհրդատուն և ուսուցիչը դարձել է ականավոր ռեժիսոր Վարդան Աճեմյանը, որն օգնել է նրան բացահայտել իր տաղանդը և սովորեցրել զգալ բեմը:

Համամջյանը խառնվածքով դերերի դերասանուհի էր: Նրա ձիրքը վառ, երբեմն գրոտեսկային կերպարներ ստեղծելու կարողության մեջ էր, որոնք դրոշմվում էին հանդիսատեսի հիշողության մեջ: Նա կարողանում էր փոխանցել հերոսների ներքին դինամիկան, նրանց հակասություններն ու կենդանի մարդկային էությունը: Նրա հերոսուհիները միաժամանակ և՛ զավեշտալի էին, և՛ ողբերգական, և՛ պարզ, և՛ բազմաշերտ: Հենց այս ընդունակությունն էր յուրաքանչյուր դերը վերածում փոքրիկ ներկայացման մեծ գործողության ներսում:

Կինոն նույնպես դարձել է նրա ստեղծագործական կենսագրության մի մասը: Համամջյանը նկարահանվել է այնպիսի ֆիլմերում, ինչպիսիք են «Տերն ու ծառան», «Ձախորդ Փանոսը», «Կտոր մը երկինք», «Գիքոր» և այլն: Այս պատկերներում նա դրսևորում էր նույն խորությունն ու արտահայտչականությունը, ինչ բեմում: Նրա էկրանային կերպարները ճանաչելի էին ու հարազատ հանդիսատեսին, իսկ դերասանական խաղն անկեղծ էր և բնական։

1984 թվականին Մելինե Համամջյանին շնորհվել է ՀԽՍՀ Ժողովրդական արտիստի կոչում, ինչը ազգային արվեստի զարգացման գործում նրա ունեցած հսկայական ավանդի ճանաչումն էր: Նա հավատարիմ մնաց թատրոնին մինչև վերջին օրերը՝ շարունակելով խաղալ և ոգեշնչել գործընկերներին ու հանդիսատեսին:

Համամջյանի կյանքը բեմին և արվեստին անմնացորդ նվիրումի պատմություն է: Նա անցել է երկար ուղի՝ սիրողական ներկայացումներում խաղացող փոքրիկ աղջնակից մինչև ճանաչված դերասանուհի, ում դերերը դարձել են Հայաստանի մշակութային ժառանգության մասը: Նրա ստեղծագործությունը վառ օրինակ է այն բանի, թե ինչպես կարող է անհատի ճակատագիրը հյուսվել ժողովրդի ճակատագրին, իսկ արվեստը՝ դառնալ կամուրջ սերունդների միջև:

Մելինե Համամջյանը կյանքից հեռացել է 1999 թվականի մայիսի 7-ին Երևանում։ Այսօր էլ նրա կերտած կերպարները շարունակում են ապրել հանդիսատեսի հիշողության մեջ: Նա ապացուցեց, որ դերասանական վարպետությունը ոչ միայն տեխնիկա է, այլև մարդկային հոգու ամենախոր շերտերը թափանցելու կարողություն: