Անտոն Քոչինյան. արդյունաբերական Հայաստանի ճարտարապետը

Անտոն Երվանդի Քոչինյանը (1913-1990թթ.) Խորհրդային Հայաստանի ամենանշանավոր ղեկավարներից էր, ում գործունեությունը որոշիչ դեր է խաղացել հանրապետության զարգացման գործում 20-րդ դարի երկրորդ կեսին:

Քոչինյանը ծնվել է Շահալի գյուղում (այժմ՝ Լոռու մարզի Վահագնի գյուղ)։ Նա կոմերիտական ակտիվիստից դարձել է կառավարության ղեկավար և Հայաստանի Կոմկուսի կենտկոմի առաջին քարտուղար։ Նրա կենսագրությունը արտացոլում է այն վարչականների սերնդի ճակատագիրը, որոնք գտնվելով խիստ խորհրդային համակարգի շրջանակներում, ձգտում էին արդիականացնել հանրապետությունը և ամրապնդել տնտեսական ներուժը։

1952-1966 թվականներին Քոչինյանը գլխավորել է Հայկական ԽՍՀ Նախարարների խորհուրդը, ապա մինչև 1974 թվականը զբաղեցրել է Հայաստանի Կոմկուսի Կենտկոմի առաջին քարտուղարի պաշտոնը։ Երկու տասնամյակից ավելի նա փաստացի ղեկավարել է հանրապետությունը՝ որոշելով դրա ռազմավարական զարգացումը։ Նրա կառավարման օրոք Հայաստանն ապրել է ակտիվ արդյունաբերականացման և քաղաքաշինության շրջան։ Հենց այդ ժամանակ կառուցվել են տնտեսական աճի խորհրդանիշ դարձած հիմնական ձեռնարկությունները՝ Երևանի ավտոմոբիլային գործարանը, որն ապահովել է ավտոտեխնիկայի արտադրությունը, Երևանի քիմիական ռեակտիվների գործարանը, որը կարևոր է գիտության և արդյունաբերության համար, Արարատ քաղաքում գտնվող ոսկու հարստացման կոմբինատը, որն ամրապնդել է հանքարդյունաբերական ոլորտը, ինչպես նաև Աբովյանի ռադիոէլեկտրոնիկայի գործարանը, որը բացել է ճանապարհ բարձր տեխնոլոգիաների զարգացման համար։

Այդ օբյեկտները ոչ միայն հազարավոր աշխատատեղեր են ապահովել, այլև նպաստել են տնտեսության նոր ճյուղերի ձևավորմանը։ Գործարանների շուրջ կառուցվել են բնակելի թաղամասեր, դպրոցներ, մշակութային հաստատություններ, ինչն արագացնում էր քաղաքաշինությունը և փոխում հանրապետության սոցիալական կերպարը։ Քոչինյանն ուշադրություն էր դարձնում նաև արտաքին կապերին․ 1954–1958 թվականներին նա զբաղեցնում էր Հայկական ԽՍՀ արտաքին գործերի նախարարի պաշտոնը՝ ամրապնդելով մշակութային և տնտեսական կապերը Միության ներսում։ Նրա գործունեությունն արժանացել է պետական բարձր պարգևների, այդ թվում՝ Լենինի շքանշանի։

Հենց Քոչինյանի օրոք է Հայաստանը վճռական քայլ կատարել ագրարային տնտեսությունից դեպի արդյունաբերական զարգացած հանրապետություն։ Նա կյանքից հեռացել է 1990 թվականի դեկտեմբերին՝ Խորհրդային Միության փլուզման նախօրեին, թողնելով մի ժառանգություն, որը ոչ միանշանակ է ընկալվում։

Անտոն Քոչինյանը մնում է մի կերպար, որի գործունեությունը բնորոշել է Խորհրդային Հայաստանի դեմքը, ձեռքբերումներն ու հակասությունները: