Սարդարապատից` Բեռլին. մարշալ Բաղրամյանի մարտական ուղին

Խորհրդային Միության նշանավոր զորահրամանատար, մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանը ծնվել է 1897 թվականի դեկտեմբերի 2-ին Ելիզավետպոլի նահանգի (Հյուսիսային Արցախ) Չարդախլու գյուղում: Երիտասարդ տարիքից նա ցուցաբերել է նպատակասլացություն և կարգապահություն, ինչը նրան օգնել է փայլուն ռազմական կարիերա կառուցել:

Քչերը գիտեն, որ Բաղրամյանը մասնակցել է 1918 թվականի Սարդարապատի ճակատամարտին, որը վճռորոշ պահ էր հայ ժողովրդի անկախության համար մղվող պայքարում: 20 տարեկանում ղեկավարել է վաշտը և հեծյալ էսկադրոնն՝ ակտիվորեն մասնակցելով օսմանյան զորքերի դեմ մղվող մարտերին:
Ճակատամարտի ժամանակ Բաղրամյանը կատարում էր 1-ին հատուկ հեծյալ գնդի և 5-րդ հայկական հրաձգային գնդի միջև կապի սպայի պարտականությունները, որը գլխավոր հարված էր հասցնում թուրքական դիրքերին։ Նա անձամբ մասնակցել Է հետախուզական գործողություններին և բախվել ռուսական բանակի համազգեստով թուրք զինվորների հետ, ինչի պատճառով քիչ էր մնում զոհվեր։ Հովհաննես Քրիստափորի Բաղրամյանը Հայրենական մեծ պատերազմի ամենանշանավոր զորավարներից է, ով առանցքային դեր է խաղացել Բելառուսի և Մերձբալթյան երկրների ազատագրման գործում։ Նրա անունը դարձել է ռազմական հմտության, վճռականության խորհրդանիշ:

Ահա նրա ամենակարևոր ռազմական սխրանքներից մի քանիսը.

«Բագրատիոն» գործողություն (1944)

Բաղրամյանի ամենանշանավոր ձեռքբերումներից էր մասնակցությունը բելառուսական «Բագրատիոն» հարձակողական գործողությանը, որը հանգեցրել է Բելառուսի ազատագրմանը գերմանական զորքերից: Նա ղեկավարում էր Բալթյան 1-ին ճակատը, որը որոշիչ դեր է խաղացել «Կենտրոն» բանակային խմբի պարտության և Մինսկի ազատագրման գործում։

Բալթյան երկրների ազատագրում

«Բագրատիոն» օպերացիայի հաջող ավարտից հետո Բաղրամյանը շարունակել է հարձակումը՝ ազատագրելով Լիտվան, Լատվիան և Էստոնիայի մի մասը։ Նրա զորքերը մասնակցում էին Ռիգայի գործողությանը, որը հանգեցրել է Լատվիայի մայրաքաղաքի ազատագրմանը գերմանական զորքերից։

Քյոնիգսբերգի գործողություն (1945)

1945 թվականին Բաղրամյանը ղեկավարել է բելառուսական 3-րդ ռազմաճակատը, որը մասնակցել է Քյոնիգսբերգի (այժմ՝ Կալինինգրադ) գրոհին։ Այս գործողությունը ամենադժվարներից մեկն էր, քանի որ գերմանական զորքերը քաղաքը վերածեցին հզոր ամրոցի։ Այնուամենայնիվ, սովետական զորքերի գրագետ պլանավորման և վճռական գործողությունների շնորհիվ Քյոնիգսբերգը գրավվեց:

1955 թվականին Հովհաննես Բաղրամյանը ստացել է Խորհրդային Միության մարշալի կոչում՝ դառնալով այդ կոչմանն արժանացած առաջին հայը։ 1955-1956 և 1958-1968 թվականներին զբաղեցրել է ԽՍՀՄ պաշտպանության նախարարի տեղակալի պաշտոնը՝ վերահսկելով թիկունքի և մատակարարման հարցերը։

Նրա հայտնի մեջբերումներից մեկն է. «Մենք հաղթեցինք, որովհետև երկիրը պաշտպանում էր ոչ միայն բանակը, այլև ամբողջ ժողովուրդը»։ Այս արտահայտությունն արտացոլում է նրա համոզմունքը, որ հաղթանակը ձեռք է բերվում ոչ միայն ռազմական ուժով, այլև ժողովրդի միասնությամբ:

Հովհաննես Բաղրամյանը մահացել է 1982 թվականի սեպտեմբերի 21-ին Մոսկվայում: Թաղվել է Կրեմլի պատի գերեզմանատանը։

Նրա պատվին կոչվել են փողոցներ և պողոտաներ Հայաստանում, Ռուսաստանում և Բելառուսում, մարշալի անունը կրում է Երևանի մետրոյի կայարանը։