Կանխել Հայաստանի երրորդ բաժանումը

(Ի՞նչ հետևություններ պետք է անի Երևանը ԱՄՆ-Ռուսաստան բանակցություններից)

Քաղաքագետ Բենիամին Մաթևոսյանն Alpha News-ի եթերում «Վերնագիր» հեղինակային հաղորդման ընթացքում ներկայացրել է թեմայի շուրջ մասնագիտական վերլուծություն, որում մասնավորապես ասվում է.

«Եթե 2022 թվականի մարտին, Ուկրաինայում պատերազմի մեկնարկից մեկ ամիս անց, և այն բանից հետո, երբ Ջո Բայդենը անվանեց Վլադիմիր Պուտինին «ռազմական հանցագործ», ինչ-որ մեկը լիբերալ միջավայրում կասեր, որ 2025 թվականի մարտին ընդառաջ Մոսկվայի և Վաշինգտոնի ներկայացուցիչները պատրաստելու են ԱՄՆ-ի և ՌԴ-ի նախագահների հանդիպումը, որոնք «բաժանելու են Ուկրաինան և Եվրոպան», այդ մարդուն ոչ միայն կծիծաղեցնեին, այլև կարող էին հոգեկան հիվանդ համարել: Սակայն իրականությունն այն է, որ ՌԴ-ն և ԱՄՆ-ն այսօր ուղղակի բանակցություններ են վարում ոչ միայն Ուկրաինայում խաղաղության վերաբերյալ, այլև հետպատերազմյան Եվրոպայի անվտանգության ճարտարապետության կառուցվածքի վերաբերյալ:

Վերջին մի քանի տարիների առաջին ռուս-ամերիկյան բանակցությունները տեղի ունեցան Էր-Ռիյադում փետրվարի 18-ին։ Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի պատվիրակությունների կազմում կային արտաքին քաղաքականության համար պատասխանատու նախարարներ՝ Մարկո Ռուբիոն և Սերգեյ Լավրովը։ Բանակցությունների արդյունքում մենք իմացանք՝ Ռուսաստանն ու ԱՄՆ-ը համաձայնեցին, որ Ուկրաինայում հակամարտության դադարեցումը պետք է լինի կայուն, ամուր և ընդունելի բոլոր կողմերի համար, կողմերը համակարծիք են, որ Ուկրաինայում հակամարտության ավարտը կբացի Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի համար տնտեսական և գեոպոլիտիկ համագործակցության ճանապարհ։ Նրանք պայմանավորվել են ձեռնարկել անհրաժեշտ քայլերը դիվանագիտական առաքելությունների աշխատանքը կարգավորելու համար։ ԵՄ-ն ինչ-որ պահի պետք է նստի բանակցությունների սեղանի շուրջ, քանի որ կիրառել է պատժամիջոցներ Ռուսաստանի դեմ և այլն։

Սա միայն առաջին քայլն է Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի միջև հարաբերությունների կարգավորման ճանապարհին։ Եթե Լոնդոնը «չմիանա գործընթացին» և չկանգնեցնի այն (ինչպես դա եղել էր 2022 թվականի գարնանը Ստամբուլում բանակցություններից հետո), եթե Դոնալդ Թրամփի դեմ չկատարեն հերթական մահափորձը, ապա կա հավանականություն, որ Վաշինգտոնի և Մոսկվայի բանակցությունները կշարունակվեն, և Եվրոպայի ու Ուկրաինայի բաժանումը կբերվի վերջնական տեսքի։

Հաշվի առնելով Ուկրաինային Վաշինգտոնի կողմից առաջարկվող «օգտակար հանածոների մասին» պայմանագիրը, որը, ի թիվս այլ բաների, ենթադրում է, որ պաշտոնական Կիևը կտա ԱՄՆ-ին հանքարդյունաբերության լիցենզիաների եկամուտների 50%-ը, կարելի է ասել, որ ամերիկացիները պարզապես գնում են Ուկրաինան Ռուսաստանի դեմ պատերազմի համար տրամադրված զենքի հաշվին։ Ուկրաինան ոչ միայն կհայտնվի Ռուսաստանի ազդեցության գոտում, կկորցնի տարածքները, այլև ստիպված կլինի վճարել, որպեսզի հնարավորություն ունենա հայտնվել Մոսկվայի ազդեցության գոտում։ Այդ դեպքում ինչու էր պետք պատերազմը։ Ինչո՞ւ Վլադիմիր Զելենսկին հրաժարվեց Ստամբուլյան համաձայնագրերից։

Եվ այստեղ պետք է հիշել պատմությունը։

Մեծ Հայքի առաջին բաժանումը Արևմտյան և Արևելյան Հայաստանի տեղի է ունեցել 387 թվականին։ Երբեմնի միասնական երկիրը բաժանվել էր Հռոմեական և Պարսկական սահմանով։ Իսկ արդեն VI դարում Բյուզանդիան և Պարսկաստանը վարում էին քաղաքականություն՝ զրկելով Հայաստանին իր անկախությունը վերականգնելու հնարավորությունից, և 591 թվականին տեղի ունեցավ Հայաստանի նոր, երկրորդ բաժանումը։

Ինչու՞ մենք հիշեցինք այդ մասին։ Որովհետև, երբ Ուկրաինան և եվրոպական մայրցամաքը կարող են բաժանվել, Հայաստանը կարող է կանգնել երրորդ բաժանման առաջ։ Պետք չէ պատրանքներ ունենալ… Հայաստանի ֆիզիկական խորությունը ոչնչացվել է 2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ին, երբ Արցախը հանձնվեց Ադրբեջանին, այստեղից բխող խնդիրներով…

Այս իրավիճակում «հեծանիվ հորինելու» անհրաժեշտություն չկա։ Հայաստանը պետք է հրաժարվի արտաքին քաղաքականությունում Ռուսաստանի հետ հակամարտության սկզբունքից՝ գլոբալիստական արևմտյան էլիտաների շահերի օգտին, հրաժարվի Իրանի հետ ռազմական համագործակցության առաջարկները անտեսելուց և վերադառնա ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում լիարժեք աշխատանքի։ Հայաստանը նաև՝ Նիկոլ Փաշինյանի և նրա քարոզչության կողմից մոռացված և Վլադիմիր Պուտինի հետ ստորագրված 2022 թվականի ապրիլի 19-ի հայտարարության տեքստին համապատասխան, պետք է ակտիվորեն աշխատի «3+3» խորհրդատվական տարածաշրջանային հարթակի շրջանակներում, որի հաջող գործարկումն ու կարևորությունը կողմերն ընդգծել են նշված հայտարարությունում։

Մտածե՛ք այդ մասին․․․»։