Ի՞նչ ճակատագիր կունենա Հայաստանը Ստամբուլի բանակցություններից հետո

(Նիկոլ Փաշինյանի համար տեղ չկա այն Հայաստանում, որը կարող է հետաքրքրել Մոսկվային)

«Որպեսզի հասկանանք, թե ինչ կարող է սպասել պաշտոնական Կիևին Ստամբուլում նախատեսվող բանակցություններից հետո՝ կապված ուկրաինական պատերազմի ավարտի հետ, անհրաժեշտ է ծանոթանալ երեք կարևոր նորությունների։

1. «ԱՄՆ-ը դեմ է Զելենսկու հրավերին՝ մասնակցելու Հաագայում կայանալիք ՆԱՏՕ-ի գագաթնաժողովին, որը տեղի կունենա հունիսին»,- հայտնում է իտալական ANSA լրատվական գործակալությունը։

2. «Ֆրանսիան արդեն տվել է Ուկրաինային այն ամենն, ինչ կարող էր, և չի կարող մեծացնել մատակարարումները»,- հայտարարել է Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը։

3. «2022-ին Ստամբուլում համաձայնեցված տեքստը կարող է դառնալ հակամարտության կարգավորման տարբերակ»,- Ստամբուլում սպասվող բանակցություններից առաջ հայտարարել է ՌԴ ԱԳՆ հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Ռոդիոն Միրոշնիկը։

Հիշեցնենք, որ «Ստամբուլ-1»-ի շրջանակներում քննարկվում էր Ուկրաինայի չեզոք կարգավիճակը (առանց ՆԱՏՕ-ի անդամակցության), Ուկրաինայի տարածքում օտարերկրյա զորքերի և սպառազինության տեղակայման արգելքը, ինչպես նաև զորավարժությունների անցկացման արգելքը։ Սրան գումարվում էր դենացիֆիկացիան (նացիզմի քարոզչության արգելքը), ռուսաց լեզվին երկրորդ պետական կարգավիճակի տրամադրումը, Ուկրաինայի զինաթափումը (զորքի և ռազմական տեխնիկայի թվաքանակի կտրուկ կրճատում)։ Եթե ավելացնենք նաև Ռուսաստանի կազմին միացված նոր չորս մարզերը և Ղրիմը, ապա արդեն կարելի է հասկանալ, թե ինչ է սպասվում Ուկրաինային Ստամբուլում։

Միևնույն ժամանակ, ակնհայտ է, որ ոչ միայն ԱՄՆ-ն է դրդում Կիևին կապիտուլյացիայի, այլև Ֆրանսիան, որը հայտարարում էր՝ փոխարինելու է ԱՄՆ-ին։ Կիևը փաստացի լքված է բոլորի կողմից։
Այս իրավիճակում առկա է ևս մեկ կարևորագույն աշխարհաքաղաքական նրբություն՝ բանակցությունները կրկին անցկացվելու են Ստամբուլում, ինչը կրկին ընդգծում է Թուրքիայի կարևորությունը թե՛ ԱՄՆ-ի, թե՛ Ռուսաստանի համար։ Թուրքիան ոչ միայն բանակցությունների վայր է, այլև ավելի գլոբալ բանակցային գործընթացի սուբյեկտ։ Սուբյեկտ, որը կարող է փոխարինել ԱՄՆ-ին՝ որպես Եվրոպայի անվտանգության ապահովման առանցքային գործոն՝ Ամերիկայի դուրս գալուց հետո։

Այս մասին խոսակցություններն արդեն երկար ժամանակ են ընթանում։ Թուրքիան ՆԱՏՕ-ի երկրորդ ամենամեծ բանակն ունի, իսկ ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Մարկ Ռյուտտեն արդեն հայտարարել է, որ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը վայելում է բացառիկ հարգանք դաշնակիցների շրջանում։ «Նա ՆԱՏՕ-ի ներսում ակնառու առաջնորդ է»,- նշել է դաշինքի ղեկավարը՝ ընդգծելով, որ թուրքական ռազմարդյունաբերական ոլորտը ռազմավարական նշանակություն ունի ողջ դաշինքի համար։

Թուրքիան, ակնհայտորեն, նաև ցանկանում է ակտիվորեն ներգրավվել եվրոպական ռազմական հավասարակշռության փոփոխման գործընթացում։ Անկարան արդեն հայտարարել է, որ Եվրոպան պետք է միավորվի և ստեղծի սեփական ուժային կենտրոնը։ «Եվրոպան պետք է արձագանքի ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի ցանկությանը՝ նվազեցնել Վաշինգտոնի դերը եվրոպական անվտանգության ապահովման հարցում»,- այս տեսակետն արտահայտել է Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Հաքան Ֆիդանը Financial Times-ին տված հարցազրույցում։
Եվ, ըստ ամենայնի, գործընթացը հենց այդ ուղղությամբ է գնում։ Հնարավոր է, որ Էրդողանին օգնել են զինաթափել Քրդական Բանվորական Կուսակցությունը, որպեսզի Անկարայի ռազմական ռեսուրսները «ավելորդ ուղղություններով» չծախսվեն։

Եթե այս ենթադրությունը ճիշտ է, ապա Թուրքիան, որպես Եվրոպայի անվտանգության երաշխավոր, արդեն ստացել է որոշակի «բոնուս» (քրդական հարցը մասամբ լուծվել է), բայց արդյոք նա չի ստանա նոր բոնուսներ ԱՄՆ-ից և Ռուսաստանից։

Եվ այստեղ մենք հասնում ենք մեզ համար ամենակարևոր հարցին. երբ Վաշինգտոնն ու Մոսկվան կիսեն Եվրասիան, որտե՞ղ կգտնվի Հայաստանը։ Այս հարցերի պատասխանն ուղղակիորեն պայմանավորում է նաև Հայաստանի ապագան։

Ռուսաստանի և Հայաստանի շահերից բխում է Թուրքիայի ազդեցության նվազեցումը Հարավային Կովկասում և Կենտրոնական Ասիայում, ինչպես նաև նրա հետաքրքրությունների ուղղորդումը դեպի Եվրոպա։ Թուրքիան կարող է դառնալ ոչ թե Մոսկվայի, այլ եվրոպական մայրաքաղաքների խնդիր, ինչը անխուսափելիորեն կբերի փոփոխությունների նաև Անդրկովկասում։

Ինչպիսին կլինի Եվրասիայի նոր աշխարհաքաղաքական կոնֆիգուրացիան, հայտնի կդառնա մոտ ապագայում։ Հայկական պետության պահպանման համատեքստում պարզ է միայն այն, որ այն Հայաստանում, որը կարող է հետաքրքրել Մոսկվային, Նիկոլ Փաշինյանին տեղ չի լինի՝ ոչ միայն որպես վարչապետ, այլ նույնիսկ որպես շարքային մարգինալ քաղաքական գործիչ։

Մտածե՛ք այդ մասին․․․»։