ԱՄՆ նոր դեսպա՞ն․ Վաշինգտոնի նոր քաղաքականությունը Հայաստանում

(Իշխող հայկական քաղաքական վերնախավը չի տեղավորվում Թրամփի աշխարհաքաղաքական տրամաբանության մեջ)

«Անվտանգության գլոբալ ճարտարապետությունն անցնում է անդառնալիության կետը, և 30 երկրներից, այդ թվում՝ Հայաստանից դեսպաններին հետ կանչելու Դոնալդ Թրամփի հանկարծակի որոշումը սոսկ կադրային քայլ չէ։ Սա լիբերալ աշխարհակարգի ապամոնտաժման հնչեղ կետերից է, որը երկար տարիներ ուղենիշ էր ծառայում երևանյան էլիտաների համար։ 2026 թվականի հունվարին Քրիստինա Քվինի առաքելության ավարտը ներառված է Վաշինգտոնի նախաձեռնած լայնամասշտաբ «կադրային զտման» մեջ։ Թրամփը ոչ միայն մարդկանց է փոխում, նա ազատվում է Բայդենի վարչակազմի կուտակած «գլոբալիստական փոշուց» և արմատապես փոխում է խաղի կանոնները Մեծ Եվրասիայում։

Այս համապատկերին Երևանում ԱՄՆ դեսպանատան պաշտոնական մեկնաբանությունն այն մասին, թե տիկին Քվինի մեկնումից հետո «Վաշինգտոնի քաղաքականությունը կմնա անփոփոխ», ավելի շուտ «վատ խաղի դեպքում դեմքը փրկելու» փորձ է հիշեցնում։ Նման հայտարարությունները դիվանագիտական իներցիայից զատ ոչինչ չեն։ Կարևոր է հասկանալ, որ ամերիկյան իշխանության ուղղահայացում դեսպանատունը միայն գործադիր մարմին է, իսկ արտաքին քաղաքականության ճարտարապետությունը կառուցվում է Պետդեպարտամենտում, որն այժմ խստորեն ենթարկվում է նախագահին։ «America First» գաղափարի առաջնահերթությունները թելադրվում են Օվալաձև կաբինետից, և դիվանագիտական ներկայացուցչությունների ոչ մի մամուլի հաղորդագրություն չի կարող թաքցնել այն փաստը, որ ԱՄՆ ռազմավարությունը տարածաշրջանում ենթարկվում է հիմնարար վերանայման։

Հայաստանի համար այս տեղաշարժը նշանակում է պատրանքների դարաշրջանի ավարտ։ ԱՄՆ ազգային անվտանգության նոր ռազմավարությունը դե ֆակտո հռչակում է ազդեցության գոտիների բաժանված աշխարհի վերադարձը։ Հրաժարվելով «գլոբալ ժանդարմի» դերից՝ Վաշինգտոնը ներդնում է «Մոնրոյի դոկտրին 2.0»-ն՝ ռեսուրսները կենտրոնացնելով Արևմտյան կիսագնդում և Չինաստանի հետ կոշտ դիմակայության վրա։ Այս նոր կոորդինատային համակարգում ԱՄՆ շահերը Անդրկովկասում դառնում են երկրորդական, իսկ դրանց պաշտպանությունը մեծամասամբ պատվիրակվում է տարածաշրջանային դաշնակիցներին։

Տարածաշրջանի գլխավոր «վերահսկող» է փաստացի նշանակվել Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպան Թոմ Բարաքը։ Այն փաստը, որ հայ-ամերիկյան հարաբերություններն այժմ համակարգվում են Անկարայից, այլևս գաղտնիք չէ։ Հենց Բարաքը, սերտորեն համագործակցելով թուրքական հատուկ ծառայությունների ղեկավարության հետ, համակարգել է բանակցային գործընթացը, որը հանգեցրեց 2025 թվականի օգոստոսի 8-ի եռակողմ հռչակագրի ստորագրմանը։ Վաշինգտոնն անցել է տարածաշրջանային տերությունների՝ Թուրքիայի, Իրանի և, որ հատկապես կարևոր է, Ռուսաստանի հետ պրագմատիկ գործընկերության մոդելին։ Մոսկվայի նկատմամբ հռետորաբանության մեղմացումը ԱՄՆ նոր ռազմավարության մեջ մատնանշում է ՌԴ լեգիտիմ շահերը Եվրասիայում ճանաչելու մտադրությունը՝ նպատակ ունենալով թույլ չտալ նրա վերջնական դաշինքը Պեկինի հետ։

Հայաստանի իշխող վերնախավի համար, որի քաղաքական կապիտալը կառուցված էր Բայդենի դեմոկրատական վարչակազմի հովանավորության վրա, սկսվում են ծանր ժամանակներ։ Անդրկովկասում ամերիկյան անվերապահ միջամտության կամ ռազմական երաշխիքների հույսը, նոր դոկտրինի լույսի ներքո, վերածվում է ճակատագրական սխալ հաշվարկի։ Թրամփը պայքարում է գլոբալիստական էլիտաների դեմ ողջ աշխարհում, և երևանյան ղեկավարությունը, որը սերտորեն փոխկապակցված է Վաշինգտոնի հեռացող օրակարգի հետ, հայտնվում է ուղղակի քաղաքական տուրբուլենտության գոտում։

Այս իրավիճակը պահանջում է Հայաստանում նոր քաղաքական էլիտայի անհապաղ հայտնություն, որն ընդունակ կլինի «կոմպլեմենտարիզմի»՝ առանց հեռակա արբիտրի հույսի ուժային կենտրոնների շահերի բարդ հավասարակշռման։ Դարաշրջանը, երբ կարելի էր մեկ բացարձակ երաշխավորին փոխարինել մյուսով, ավարտված է։ Հանրապետության ապագան այժմ ուղղակիորեն կախված է Եվրասիայի գործերում ԱՄՆ ուղղակի ներգրավվածության նվազումը ճիշտ գնահատելու և սառը ռեալիզմի վրա հիմնված քաղաքականություն կառուցելու կարողությունից։ Կամ Հայաստանը կսովորի ապրել «ազդեցության գոտիների» աշխարհում, կամ կդառնա մանրադրամ գերտերությունների մեծ գործարքում։

Մտածե՛ք այդ մասին․․․»։