Կոստան Զարյանը և Վազգեն Ա-ի հետ հանդիպումը. վերադարձ Հայրենիք

02 Փետրվարի 2025, 22:50

Հայեր

Alpha News-ը շարունակում է ներկայացնել «Ալֆա պերսոնա» շարքը:

Փետրվարի 2-ը հայ մեծանուն բանաստեղծ, արձակագիր և գրականագետ Կոստան Զարյանի (իսկական անունը՝ Կոնստանտին Եղիազարյանց) ծննդյան օրն է:

Կոնստանտին Եղիազարյանցը ծնվել է 1885 թվականին Շեմախում (Ելիզավետպոլի նահանգ, Ռուսական կայսրություն)։ Սովորել է Փարիզում և Բելգիայում։ 1910 թվականին Զարյանը մեկնել է Վենետիկ, որտեղ երեք տարի Մխիթարյանների մոտ սովորել է հայոց լեզու։

1915 թվականին բանաստեղծն ավարտել է իր գլխավոր ստեղծագործությունը՝ «Երեք երգ»-ը, որը նրան համընդհանուր ճանաչում է բերել։

Հայտնիություն ձեռք բերելով՝ Զարյանն ակտիվորեն զբաղվել է հասարակական գործունեությամբ՝ փորձելով եվրոպացի քաղաքական գործիչների ուշադրությունը հրավիրել Հայաստանի ճակատագրի վրա։ Նա այցելել է Հռոմ, որտեղ լսարան է խնդրել Բենեդիկտոս 15-րդ պապից, պատմել Հայոց ցեղասպանության մասին և խնդրել միջամտել: Հռոմի պապն իր ուղերձում առաջին անգամ պաշտոնապես հիշատակել է թուրքերի կողմից հայերի զանգվածային սպանությունները, որոնք դարձել են քաղաքական բռնաճնշումների մաս:

1922 թվականին Կոստանն ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Խորհրդային Հայաստան և հաստատվել Երևանում։ «Ես ուզում եմ ապրել իմ հայրենիքի քարքարոտ հողում, պառկել ճանապարհի մոտ, գլուխս դնել քարին ու նայել աստղերին», — ասում էր բանաստեղծը:

Հիասթափված խորհրդային իշխանությունից՝ 1924 թվականին նա ընտանիքի հետ կրկին մեկնել է արտերկիր և շատ ճանապարհորդել Իտալիայում, Ֆրանսիայում, ԱՄՆ-ում և Մերձավոր Արևելքում։ Այս շրջանը դարձել է նրա ստեղծագործական կարիերայի կարևոր փուլը, և հենց այդ ժամանակ հրատարակվեցին նրա ամենամեծ ստեղծագործությունները, որոնցում նա ուսումնասիրել է Հայաստանը՝ որպես անորսալի Հայրենիք, հոգևոր ապաստան:

1944-1946 թվականներին Զարյանը հայագիտություն է դասավանդել Կոլումբիայի համալսարանում։ 1946 թվականին Նյու Յորքում հիմնել է «Armenian Quarterly» անգլալեզու ամսագիրը։ Չնայած նրան, որ հանդեսը լույս է տեսել միայն երկու անգամ, այն դարձել է առաջին հայագիտական հրատարակությունն ԱՄՆ-ում: 1952-1954 թթ. բանաստեղծը արվեստի պատմություն է դասավանդել Բեյրութի Ամերիկյան համալսարանում: 1960 թ. -ին Ամերիկա կատարած իր ուղևորության ժամանակ նա հանդիպել է Վազգեն Ա Կաթողիկոսի հետ, ով առաջարկել է նրան վերադառնալ Հայաստան: 1962 թվականին Զարյանն ընտանիքի հետ կրկին տեղափոխվել է Երևան։

Կոստան Զարյանը կյանքից հեռացել է 1969 թվականի դեկտեմբերի 11-ին: