20 տարվա կյանք. Պետրոս Դուրյանի ժառանգությունը
01 Հունիսի 2025, 21:00
«Եթէ տժգոյն մահու հրեշտակ
Անհուն ժպտով մ’իջնէ իմ դէմ…
Շոգիանան ցաւքս ու հոգիս,
Գիտցէ՛ք որ դեռ կենդանի եմ»։
Պետրոս Դուրյանը 19-րդ դարի ամենաազդեցիկ արևմտահայ բանաստեղծներից է, ում ստեղծագործությունը հավերժ մնացել է պատմության մեջ՝ որպես հանճարի վաղ մարման խորհրդանիշ:
Դուրյանը ծնվել է 1851 թվականի մայիսի 20-ին (հունիսի 1-ին) Կոստանդնուպոլսում, ապրել է ընդամենը 20 տարի, սակայն հասցրել է ստեղծել ստեղծագործություններ, որոնք մինչ օրս հիացմունք են առաջացնում:
Ապագա բանաստեղծը ծնվել է աղքատ դարբնի ընտանիքում, ինչը կանխորոշել է նրա դժվարին մանկությունը: Վեց տարեկանում ընդունվել է Սկյուտարի ճեմարան, որն ավարտել է 1867 թվականին։ Չնայած նյութական դժվարություններին՝ Դուրյանը երազում էր իրեն նվիրել գրականությանը։
Ավարտելուց հետո նա աշխատել է որպես դեղագործ, տնային ուսուցիչ, բայց նրա իսկական կոչումը պոեզիան և թատրոնն էին: Նա պիեսներ էր գրում, երբեմն ինքն էր բեմ բարձրանում, բայց իրեն միայնակ ու չհասկացված էր զգում։
Դուրյանի բանաստեղծությունները լի են խորը ապրումներով, ողբերգությամբ և ճակատագրի մասին մտորումներով։ Նրա ստեղծագործություններից են՝ «Լճակ»-ը, որը մարդկային հոգու բանաստեղծական փոխաբերությունն է, «Նա»-ն սիրո հոգևոր պատկեր է, «Իմ մահը»՝ մտորումներ մոտալուտ հեռանալու մասին, «Տրտունջք»՝ բողոք՝ ընդդեմ կյանքի անարդարության։
Նա գրել է նաև պատմական ողբերգություններ, որոնցից են՝ «Արտաշես աշխարհակալ»-ը, «Անկումն Արշակունի հարստության» և «Ասպատակությունք պարսկաց ի Հայս կամ Ավերումն Անի մայրաքաղաքին Բագրատունյաց» ։
1871 թվականին Դուրյանի մոտ հայտնաբերվում է տուբերկուլյոզ ։ Հիվանդությունը շատ արագ զարգացել է, և վերջին ամիսներն անցկացրել է անկողնուն գամված։ Պետրոս Դուրյանը մահացել է 1872 թվականի փետրվարի 2-ին։ Նա ապրեց ընդամենը 20 տարի՝ թողնելով փոքր, բայց աներևակայելի հզոր գրական ժառանգություն։
Պետրոս Դուրյանի բանաստեղծությունները թարգմանվել են ռուսերեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, գերմաներեն, իտալերեն և այլ լեզուներով:
Հիմա եթերում
