Լեոնիդ Ազգալդյան. հաղթելու գիտությունը

Լեոնիդ Ռուբենի Ազգալդյանը ծնվել է 1942 թվականի նոյեմբերի 22-ին Թբիլիսիում։ Նրա մանկությունն անցել է Նոր Բայազետում, որտեղ հայրը՝ Ռուբեն Ազգալդյանը, եղել է կուսակցության շրջկոմի առաջին քարտուղարը։

1949 թվականին ընտանիքը տեղափոխվել է Երևան, և Լեոնիդն ընդունվել է Մռավյանի անվան դպրոց։ Արդեն այդ ժամանակ դրսևորվել են նրա բացառիկ ունակությունները. նա հաղթել է մաթեմատիկայի հանրապետական և համամիութենական օլիմպիադաներում, ընդգրկված է եղել նաև լողի և թեթև աթլետիկայի հավաքականներում։

Դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Մոսկվայի պետական համալսարանի ռադիոֆիզիկայի ֆակուլտետը, որտեղ անմիջապես առանձնացել է իր գիտելիքներով, սպորտային հաջողություններով և խարիզմայով։ Ուսանողական տարիներին եղել է ջրագնդակի թիմի առաջատար խաղացող։ Սակայն մոր մահը ստիպել է նրան վերադառնալ Երևան, որտեղ նա ավարտել է համալսարանը 1964 թվականին։ Ի հիշատակ տաղանդավոր ուսանող-ֆիզիկոսի՝ ԵՊՀ լաբորատորիաներից մեկը հետագայում անվանակոչվել է նրա անունով։

Ազգալդյանի գիտական կարիերան փայլուն էր. նա դարձավ հանրապետության հաշվողական տեխնիկայի առաջատար մասնագետներից մեկը, նրա մշակումները հսկայական օգուտ էին բերում ժողովրդական տնտեսությանը։ Սակայն նրա և ողջ երկրի համար ճակատագրական դարձավ 1988 թվականը՝ Ղարաբաղյան շարժման սկիզբը։ Լեոնիդը հասկացավ, որ Արցախի համար պայքարը ոչ միայն ժողովրդի պաշտպանությունն է, այլև հայկական պետականության պահպանումը։

1990 թվականի փետրվարից Ազգալդյանը զբաղվել է ինքնապաշտպանության կազմակերպմամբ՝ ստեղծելով «Անկախության բանակ» ռազմաքաղաքական կառույցը։ Մարդկանց միավորելու նրա կարողությունը, կարգապահությունն ու անձնական օրինակը նրան դարձրեցին ճանաչված առաջնորդ։ Ազգալդյանը մարտիկներից պահանջում էր ֆիզիկական տոկունություն, ոգու արիություն և բարոյական կայունություն։ Նա ասում էր՝ «Մեր ամենամեծ հարստությունը կամավոր զինվորներն են»։ Գիտնականն ամեն ինչ անում էր՝ նրանց կյանքը փրկելու համար։ Պատերազմի չորս տարիների ընթացքում նրա բանակը կորցրել է ընդամենը վեց մարտիկ։

Լեոնիդ Ազգալդյանի հրամանատարությամբ «Անկախության բանակը» պարտություն չի կրել՝ 27 հաղթանակ և ոչ մի պարտություն ։ Ազատագրվել են Արցախի գյուղերը, իսկ գլխավոր նպատակը նա համարում էր Շուշին. «Նա, ով տիրում է Շուշիին, տիրում է ամբողջ Արցախին»։ Նրա երազանքն էր պատմական հողերի վերածնունդը և ուժեղ Հայաստանի ստեղծումը։

1992 թվականի հունիսի 21-ին Տոնաշենի շրջանում Լեոնիդ Ազգալդյանը զոհվել է մարտում: Նրա մահը համաժողովրդական սուգ դարձավ, իսկ անունը հավերժ մտավ պատմության մեջ՝ մարդ, որը միավորեց գիտնականի ինտելեկտը և հրամանատարի քաջությունը: Ազգալդյանը հետմահու պարգևատրվել է ՀՀ «Մարտական խաչ» առաջին աստիճանի շքանշանով, իսկ 2019 թվականին պարգևատրվել է «Արցախի հերոս» բարձրագույն կոչմամբ:

Լեոնիդ Ազգալդյանը մնաց Հայրենիքի տոկունության և նվիրվածության խորհրդանիշ ։ Նրա կյանքը օրինակ է, թե ինչպես կարող է ֆիզիկոսն ու գիտնականը դառնալ մարտիկ, իսկ նրա ժառանգությունը՝ դաս ապագա սերունդներին. ազատությունը զոհաբերություն է պահանջում, իսկ ճշմարտությունը ՝ տոկունություն: