Որքան աճում է պարտքն, այնքան նվազում է բնակչության բարեկեցությունը
17 Դեկտեմբերի 2025, 18:34
Հայաստանի պետական պարտքը շարունակում է աճել: Նոյեմբերի դրությամբ պետական պարտքը կազմել է 14 մլրդ 200 մլն դոլար, այն դեպքում, երբ հոկտեմբերին 14 մլրդ 170 մլն էր: Ի դեպ, հոկտեմբերին նախորդ ամսվա համեմատ փոքր-ինչ նվազում կար, սակայն ինչպես վկայում է նոյեմբեր ամսվա ցուցանիշը, դա մեկանգամյա ազդեցության արդյունք էր: Փաստացի, մեր երկրի պարտքային բեռը շարունակում է ավելանալ:
Պետական պարտքի կառուցվածքում գերակշիռ մասը Կառավարության պարտքն է՝ 13,7 մլրդ դոլար:
Կարևոր է պարտքի կառուցվածքը, որն օբյեկտիվորեն տևական ժամանակ հակասական գնահատականների տեղիք է տալիս: Կառավարության պարտքը բաղկացած է ներքին և արտաքին պարտքից։ Պետական պարտքի կառուցվածքում ներքին պարտքն ավելի շատ է,քան արտաքին պարտքը։ Սա լավ ցուցանիշ է՝ փոխարժեքի տատանումների ռիսկը նվազեցնելու, ֆինանասական միջոցները երկրի ներսում պահելու, արտաքին ազդեցություններից կախվածությունը մեղմելու տեսանկյունից: Միաժամանակ խնդրահարույց է, քանի որ ներքին միջոցները, որպես կանոն, ավելի թանկ փողեր են, ուստի բյուջեից սպասարկման բեռը ևս դրանով ավելի մեծանում է:
Հիշեցնենք, որ բյուջեով նախատեսված պարտքի սպասարկման տոկոսավճարները կազմում են ընդհանուր ծախսերի 11,7 %-ը, ինչն առողջապահությանն ուղղվող ծախսերի գրեթե կրկնակին է: Ստացվում է, որ պետական պարտքի սպասարկմանն ուղղվող գումարները կրճատել են բնակչության առողջապահական, սոցիալական և այլ ծախսերը, կամ այլ կերպ ասած՝ որքան աճում է պարտքը, հետևաբար՝ սպասարկման բեռը, այնքան նվազում է բնակչութան բարեկեցությունը:
Դիտարկենք պարզագույն օրինակով. վերջին տարիներին առաջին անհրաժեշտության սպառողական ապրանքները թանկացել են երբեմն մի քանի անգամ, մինչդեռ կենսաթոշակների ֆունդամենտալ բարձրացում տեղի չի ունեցել: Թոշակների բարձրացում ևս չի լինում, քանի որ բյուջեն պարտքի սպասարկման բեռով է ծանրաբեռնված: Այս իմաստով պատկերն օբյեկտիվ է: Այլ է խնդիրը, որ իրավիճակն իրապես օբյեկտիվ համարելու համար կարևոր է հասկանալ՝ ինչի՞ համար են վերցվում այդ գումարները, ի՞նչ նպատակներով ծախսվում: Մեկ բառով՝ պարտքային միջոցների արդյունավետ կառավարման խնդիրը: Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, թե ինչու է ավելանում պարտքը կամ քանի անգամ են հնչել թեզեր, թե Հայաստանը փողի խնդրի չունի, այդ շփոթը հաշվի առնելով՝ կարող ենք ենթադրել, որ պարտքային բեռն ավելանում է արդյունավետության հետ կապված շատ լուրջ հարցականների ներքո:
Հիմա եթերում
