Էժանանու՞մ են ի վերջո բնակարանները, թե՞՝ ոչ

Անշարժ գույքի գործարքների թիվը կրճատվել է. ինչո՞վ է սա պայմանավորված և ի՞նչ սպասել հետագայում։ Եթե փորձենք բանաձևային ներկայացնել պատճառներն, ապա թուլացել են այն բոլոր արտաքին և ներքին շարժիչները, որոնք վերջին տարիներին անշարժ գույքի շուկայում աշխուժություն մտցրեցին։

Դիտարկենք՝ ինչ է ներկայացնում վիճակագրությունը։

2025թ․ առաջին եռամսյակում անշարժ գույքի ընդհանուր գործարքների թիվը կրճատվել է -6,2%-ով։ Մինչդեռ նախորդ տարվա վերջին երեք ամիսների համեմատ անկումն ավելի մեծ է՝ -18,2%։

Միաժամանակ նշենք, որ առանձին գործարքների տեսակներն ուսումնասիրելիս պարզ է դառնում, որ ամենամեծ անկումը վարձակալությունների մասով է։ Սա պայմանավորված է արտաքին գործոնով՝ ՌԴ-ից Հայաստան տեղափոխված ռելոկանտներով, որոնք բավական մեծ պահանջարկ ձևավորեցին վարձով տրվող բնակարանների մասով։ Հիմա այդ գործոնը չկա կամ թուլացել է, հետևաբար՝ այդ գործարքները նվազել են։

Բնակարանների և անհատական բնակելի տների հետ կապված գործարքների թվի անկումը, կարծես, կապվում է ներքին՝ տնտեսական զարգացումների, մասնավորապես՝ աշխուժության կրճատման հետ։

Բավական հետաքրքիր հանգամանք է դուրս բերում վիճակագրությունը։ Նախորդ տարվա համեմատ ավելացել է անշարժ գույքի գրավադրման քանակը: Ինչո՞ւ են «ավելի արագ հարստացող մարդիկ» ավելի շատ գրավադրում անշարժ գույք: Ի դեպ, անշարժ գույքի գործարքների մասով միակ տեսակն է, որն ավելացել է: Մնացածի պարագայում անկում է գրանցվել։

Իհարկե այստեղ կա հիփոթեքով ձեռք բերված և գրավադրված գույքի մասնաբաժինը, բայց արդյոք այս ցուցանիշը հանրության մեջ առկա լուրջ սոցիալական խնդիրների ուղիղ վկայություններից չէ: Կհիշեք՝ վերջերս կարծիք հնչեց, որ հանրությունն ավելի արագ է հարստանում, քան պարտք են վերցնում։ Եվ նորից՝ իսկ ինչո՞ւ է այդ «ավելի արագ հարստացող հանրությունում» ավելի շատ գույք գրավադրվում։

Նշենք նաև, որ նվազում են նաև բնակարանների քառակուսի մետրի գները: Որտե՞ղ է վերապահումը: Էժանանո՞ւմ են ի վերջո բնակարանները, թե՞՝ ոչ:

Դիտարկենք, օրինակ Երևանի տարբեր թաղամասերում բնակարանների մեկ քառակուսի մետրի միջին շուկայական արժեքների փոփոխությունները՝ 2025թ-ի մարտի համեմատ։ Օրինակ, Կենտրոն և Արաբկիր թաղամասերի դեպքում ակնհայտ գնանկում կա։ Նուբարաշենի դեպքում՝ ակնհայտ թանկացում։ Հիշեցնենք, որ առաջինը, որտեղ դադարեցվեց հիփոթեքային վարկավորումից եկամտահարկի հետվերադարձի ծրագիրը, հենց Կենտրոն և Արաբկիր համայնքներում էին, ինչն էլ իր պրակտիկ դրսևորումը ստացել է արդեն գնի վրա։ Եվ հակառակ տրամաբանությամբ՝ ծայրամասերում ամենաուշը դադարեց, որտեղ էլ պահանջարկը երկար պահպանվեց։

Հիմա՝ էժանանու՞մ են ի վերջո բնակարանները, թե՞՝ ոչ։ Հարց, որը հակասական տպավորությունների տեղիք է տալիս։ Պատասխանի համար պետք է հաշվի առնել անշարժ գույքի շուկայի առանձնահատկությունները։ Նախ, շուկան բավական ժամանակ պահպանում է իներցիան․ թե՛ կառուցապատողները, թե՛ երկրորդային շուկայի վաճառողները պատրաստ չեն երկար ժամանակ բարձր գներից հետո միանգամից նվազեցնել իրենց անշարժ գույքի գինը։ Արդյունքում՝ գոնե հայտարարված և վիճակագրորեն գները կարող են ավելի երկար բարձր երևալ, քան կան իրականում։ Իսկ իրականության մեջ նույն կառուցապատողի հետ բանակցությունների արդյունքում կարելի է ստանալ ավելի ցածր գին։

Մեկ այլ երևույթ․ կառուցապատողների մոտ հիմա կա տենդենց, որ գնման բավական դյուրացված պայմաններ են առաջարկում։ Դա իհարկե ուղիղ գնիջեցում չի, սակայն պայմանների լավարկում է։
Ցանկացած դեպքում՝ պահանջարկի շարունակվող կրճատման պարագայում, եթե իհարկե նոր՝ չկանխատեսված դրական շոկեր չլինեն, անշարժ գույքի գնանկում կլինի։