Թիֆլիս, Փարիզ, Երևան. երեք քաղաք, երեք Քոչար

Երվանդ Քոչարը (1899 — 1979թթ.) նշանավոր տեղ է զբաղեցնում հայ և համաշխարհային արվեստի պատմության մեջ: Նկարչության և քանդակագործության նկատմամբ նրա նորարարական մոտեցումը զգալի ազդեցություն ունեցավ 20-րդ դարի գեղարվեստական մտքի զարգացման վրա՝ համատեղելով ավանդական ձևերը ավանգարդ որոնումների հետ:

Երվանդ Քոչարը ծնվել է 1899թ. հունիսի 15-ին Թիֆլիսում: 1921 թվականին տեղափոխվել է Փարիզ, որտեղ ակտիվորեն մասնակցել է գեղարվեստական կյանքին։ Ֆրանսիայում գտնվելու 13 տարիների ընթացքում նա կազմակերպել է հինգ անհատական ցուցահանդես և մասնակցել բազմաթիվ հավաքական ցուցահանդեսների՝ արժանանալով քննադատների բարձր գնահատականին: Փարիզում գտնվելու ընթացքում Քոչարը ծանոթացել է Պաբլո Պիկասոյի, ինչպես նաև այլ նշանավոր նկարիչների հետ, ինչպիսիք են Անրի Մատիսը, Ժորժ Բրակը և Ֆերնան Լեժեն։

Նրա աշխատանքները ցուցադրվել են Փարիզի սրահներում, և նա դարձել է եվրոպական ավանգարդ շարժման մաս՝ դրանում բերելով հայկական գեղարվեստական ավանդույթի տարրեր։ Նրա նորարարական փորձերը նկարչության մեջ, հատկապես ստերեոգրաֆիկ նկարչության ոլորտում, գրավեցին քննադատների ուշադրությունը, քանի որ նա ձգտում էր փոխանցել պատկերների բազմաչափությունը և շարժումը ստատիկ արվեստի ձևերով:

1936 թվականին Խորհրդային Հայաստան վերադառնալուց հետո նրա ստեղծագործությունը բախվեց գաղափարական սահմանափակումների։ Չնայած դրան՝ Քոչարը շարունակում էր աշխատել՝ իր գեղարվեստական սկզբունքները հարմարեցնելով նոր պայմաններին։ 1941-ին նա ձերբակալվեց հակասովետական գործունեության մեղադրանքով, ինչը վկայում էր ավանգարդ արվեստի բարդ հարաբերությունների մասին այդ ժամանակաշրջանի պաշտոնական մշակութային քաղաքականության հետ:

Վարպետի ամենահայտնի գործերից է Սասունցի Դավթի արձանը, որը տեղադրված է Երևանում։ Քանդակը առանձնանում է ոչ միայն մասշտաբով և տեխնիկական կատարմամբ, այլև ձևի դինամիկությամբ, ինչը նորարարական մոտեցում էր Խորհրդային մոնումենտալ արվեստի համար։

Քոչարը կյանքից հեռացել է 1979թ. հունվարի 22-ին և թաղվել Երևանի Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոնում՝ այլ նշանավոր հայ գործիչների կողքին: